De prachtige 'blauwe' planeet Neptunus
Foto: NASA

Van alle huidige planeten in ons zonnestelsel is Neptunus het verst verwijderd van de Zon. Deze blauwe gasreus werd genoemd naar de Romeinse god van de zee en werd in 1613 voor het eerst waargenomen door Galileo Galilei. Op 25 augustus 1989 vloog de Amerikaanse ruimtesonde Voyager 2 langs Neptunus waarna de foto’s er 246 minuten over deden om de Aarde te bereiken. Leer dankzij dit uitgebreid artikel alles over de planeet Neptunus.

In de atmosfeer van deze planeet werden de sterkste winden uit het zonnestelsel gemeten. Door zijn lange omlooptijd duurt één jaar op Neptunus ongeveer 164 aardse jaren. Deze vierde grootste planeet uit ons zonnestelsel beschikt net als Jupiter, Saturnus en Uranus ook over een eigen ringenstelsel en verschillende manen.

Karakteristieken

Diameter: 49 528 km
Rotatietijd: 17 uur 14 minuten
Omlooptijd: 164,8 jaar
Afstand tot de zon: 4 498 000 000 km
Kleur: Blauwgroen
Aantal manen: 13
Gemiddelde temperatuur: -220°C

Neptunus
Opname van Neptunus gemaakt door de Voyager 2 ruimtesonde in 1989 - Foto: NASA

Geschiedenis

Galileo Galilei bestudeerde in 1613 als eerste deze planeet toen Neptunus vlak naast Jupiter te zien was. Helaas kwam deze ontdekking niet op zijn naam te staan aangezien Galilei er toen van uitging dat dit object een ster was. Johann Galle en Heinrich d’Arrest namen deze planeet op 23 september 1846 voor het eerst waar nadat een zoektocht ontstaan was naar een mysterieus object dat voor afwijkingen zorgde in de baan van Uranus. Neptunus is dus de eerste planeet die ontdekt werd door middel van mathematische berekeningen in tegenstelling tot alle andere planeten die visueel ontdekt werden.

Baan & rotatie

De gemiddelde afstand tussen Neptunus en de zon bedraagt ongeveer 4,55 miljard kilometer. Deze planeet draait één maal om de 164,7 jaar om onze ster. Op 12 juli 2011 zal Neptunus voor het eerst een volledige omwenteling om de zon afgelegd hebben sinds deze planeet ontdekt werd. Neptunus draait éénmaal om de 16,1 uur om haar as en aangezien deze planeet 28,3° gekanteld is, kent dit hemelobject ook seizoenen. Door de lange omlooptijd om de zon duurt één seizoen op Neptunus ongeveer 40 aardse jaren.

Atmosfeer & klimaat

Net als Jupiter, Saturnus en Uranus behoort Neptunus tot de zogenaamde gasreuzen. De atmosfeer van Neptunus bestaat op grote hoogten volledig uit waterstof en helium maar in de lagere luchtlagen werden ook sporen van methaan, ammoniak en water ontdekt. De typische blauwe kleur die deze planeet heeft, is afkomstig van de hoge concentratie methaan in de lagere atmosfeer van Neptunus. Net als bij Jupiter was er tot 1994 een grote donkere vlek te zien in de buurt van de evenaar van Neptunus maar latere observaties toonden aan dat deze helemaal verdwenen was. Deze zogenaamde 'Great Dark Spot' had de omvang van de Aarde en nadat deze in 1994 verdwenen leek te zijn, ontdekten astronomen een nieuwe donkere vlek op het zuidelijk halfrond van Neptunus. Wetenschappers vermoeden dat deze vlekken gaten zijn in het wolkendek van methaan dat te vergelijken is met het ozongat op Aarde. In tegenstelling tot Uranus kent Neptunus wel meteorologische activiteit. Dankzij de Hubble Space Telescope hebben wetenschappers in de atmosfeer van Neptunus windsnelheden gemeten die kunnen oplopen tot 2 000 km/u. Deze extreme stormen werden ontdekt in de buurt van de evenaar en worden vermoedelijk veroorzaakt door de warmte-uitstraling van de planeet.

Neptunus
Op bovenstaande opname zijn de wolkenbanden en donkere vlekken
in de atmosfeer van Neptunus duidelijk zichtbaar - Foto: NASA

Samenstelling

De opbouw van Neptunus vertoont veel gelijkenissen met die van Uranus. Binnenin Neptunus bevindt zich een kern die bestaat uit gesmolten metaal en rots en daaromheen bevindt zich een mantel van gesteenten, water, ammoniak en methaan. De kern van Neptunus zou een massa hebben van ongeveer 1,2 maal de kern van de Aarde en de temperatuur bedraagt er 5 400 K. Net zoals bij Jupiter en Saturnus straalt Neptunus ook meer energie uit dan dat ze ontvangt van de zon. In de bovenste lagen van de troposfeer van Neptunus daalt de temperatuur tot -221,5°C. Op het punt waar de atmosferische druk 1 bar bedraagt, is de temperatuur -201°C. Wanneer men nog dieper in de atmosfeer van Neptunus gaat meten, merkt men op dat de temperatuur gestaag stijgt en net als bij Uranus is de bron van deze interne opwarming nog steeds onbekend. Met een massa van 17 maal die van de Aarde behoort Neptunus tot de middelgrote gasreuzen maar veel wetenschappers classificeren Neptunus en Uranus als zogenaamde 'ijs giganten' aangezien men vermoedt dat er zich onder de wolkendekken ijs bevindt dat bestaat uit water, ammoniak en methaan.

Magnetisch veld

Ook op vlak van magnetisch veld vertoont Neptunus veel gelijkenissen met Uranus. Na de passage van de Voyager 2 ruimtesonde werd het duidelijk dat het magnetisch veld van Neptunus net als bij Uranus een eigenaardige oriëntatie vertoont. Het magnetisch veld van Neptunus maakt een hoek van 47° met de rotatieas. De as van het magnetisch veld ligt wel 10 000 kilometer naast de rotatieas. De veldsterkte varieert van 0,06 tot 1,2 gauss. Het veld heeft een omlooptijd van ongeveer 16 uur. Wellicht wordt dit veroorzaakt door bewegingen in de buurt van het oppervlak in plaats van in de kern van de planeet.

Manen

Een maand nadat Neptunus ontdekt werd, ontdekte men ook de grootste maan rondom deze planeet. Triton heeft een diameter van 2 707 kilometer en werd genoemd naar de zoon van Poseidon en Amphitrite. Dit is de enige maan in ons zonnestelsel die een retrograde baan heeft waardoor deze maan dus tegen de draaiing van Neptunus in draait. Triton heeft daarnaast ook een opmerkelijke hoek van 23° ten opzichte van de evenaar van Neptunus waardoor wetenschappers ervan overtuigd zijn dat deze maan opgevangen werd door Neptunus en ooit deel uitmaakte van de Kuipergordel. In 1949 ontdekte Gerard Kuiper de tweede maan rond Neptunus die de naam Nereïde kreeg. Nereïde heeft een diameter van ongeveer 340 kilometer en is de derde grootste maan rondom Neptunus. Proteus is de tweede grootste maan van Neptunus. Deze werd in 1989 ontdekt door de Voyager 2 ruimtesonde en heeft een diameter van ongeveer 400 kilometer. Vandaag de dag zijn 13 manen rondom Neptunus bekend waarvan 7 een diameter hebben die kleiner is dan 100 kilometer.

Neptunus en Triton
Neptunus en zijn grootste maan Triton - Foto: NASA

Zichtbaarheid

Net als Uranus is Neptunus met het blote oog niet zichtbaar. Door zijn grote afstand tot de zon is dit hemellichaam niet helder genoeg maar met een verrekijker of telescoop is Neptunus wel al waar te nemen indien men beschikt over een zoekkaartje. Neptunus heeft een zichtbare magnitude tussen 7,7 en 8 en is op vlak van helderheid te vergelijken met de vier Galileïsche manen rond Jupiter.

Kris Christiaens

K. Christiaens

Medebeheerder & hoofdredacteur van Spacepage.
Oprichter & beheerder van Belgium in Space.
Ruimtevaart & sterrenkunde redacteur.

Dit gebeurde vandaag in 1939

Het gebeurde toen

De Belgische astronoom Fernand Rigaux ontdekt in Ukkel de planetoïde 7000 Curie. Deze planetoïde werd genoemd naar de Pools-Franse scheikundige Marie Curie.

Ontdek meer gebeurtenissen

Redacteurs gezocht

Ben je een amateur astronoom met een sterke pen? De Spacepage redactie is steeds op zoek naar enthousiaste mensen die artikelen of nieuws schrijven voor op de website. Geen verplichtingen, je schrijft wanneer jij daarvoor tijd vind. Lijkt het je iets? laat het ons dan snel weten!

Wordt medewerker

Steun Spacepage

Deze website wordt aan onze bezoekers blijvend gratis aangeboden maar om de hoge kosten om de site online te houden te drukken moeten we wel het nodige budget kunnen verzamelen. Ook jij kunt uw bijdrage leveren door ons te ondersteunen met uw donatie zodat we u blijvend kunnen voorzien van het laatste nieuws en artikelen boordevol informatie.

100%

Sociale netwerken