Een sterrenbeeld is een verzameling sterren die ogenschijnlijk een figuur vormen wanneer we deze sterren met denkbeeldige lijnen verbinden. Vanop aarde lijken deze sterren die een sterrenbeeld vormen dicht bij elkaar te staan maar in het heelal bevinden deze sterren zich vele lichtjaren van elkaar. Sterrenbeelden hebben een rijke geschiedenis en hebben veelal namen gekregen die afkomstig zijn uit de Griekse of Romeinse mythologie of van dieren. de huidige indeling van de sterrenbeelden is voornamelijk gebaseerd op de sterrenatlas die in 1603 werd uitgegeven door de Duitse sterrenkundige Johannes Bayer. In dit artikel bespreken we het sterrenbeeld Waterslang (Hydra).
Mythologie
De eerste belangrijke mythe die verbonden is aan dit sterrenbeeld gaat over de raaf die uitgezonden werd door de god Apollo om een beker water te gaan halen. De raaf kwam echter veel te laat terug met het water en deze loog en stak de schuld van zijn vertraging op het zeemonster. Apollo was woedend en besloot zowel de raaf als de beker en de waterslang aan de hemel te plaatsen onder de vorm van sterrenbeelden. Een tweede belangrijk mythologisch verhaal in verband met dit sterrenbeeld gaat over het veelkoppige monster dat door Hercules moest verslaan worden en deel uitmaakte van één van zijn Twaalf Werken. Elke keer een kop van deze slang werd afgeslagen groeiden er vreemd genoeg twee bij maar Hercules kon dit monster toch verslaan door de nek van de kop dicht te schroeien waardoor er geen nieuwe meer konden aangroeien.
Waar en wanneer vind ik Waterslang aan de sterrenhemel?
Hydra is wellicht één van de minst bekende constellaties door zijn minder heldere sterren maar is wel het langste sterrenbeeld aan de hele sterrenhemel. De kop van dit sterrenbeeld vinden terug nabij de wintersterrenbeelden terwijl de staart dan weer te zien is in de buurt van de constellaties die het best te zien zijn in het late voorjaar. De kop van de Waterslang is het best herkenbaar doordat deze bestaat uit een groepje van zes sterren en de rug van Hydra kan men waarnemen in de buurt van de sterrenbeelden Raaf, Beker en Sextant. Van Maart tot en met Mei zijn de maanden waarin het sterrenbeeld om 22 uur boven de horizon staat. In Nederland en België komt het sterrenbeeld maar nauwelijks boven de horizon uit en is het dus slecht waarneembaar.
Aangrenzende sterrenbeelden
- Achtersteven (Puppis)
- Luchtpomp (Antlia)
- Centaur (Centaurus)
- Raaf (Corvus)
- Kompas (Pyxis)
- Zeilen (Vela)
- Maagd (Virgo)
- Leeuw (Leo)
- Sextant (Sextans)
- Beker (Crater)
Wat zijn de belangrijkste sterren?
De ster 'Alphard' (Alfa) is ongetwijfeld de meest belangrijke ster uit het sterrenbeeld Waterslang (Hydra). Deze oranje ster van de tweede magnitude bevindt zich op een afstand van 177 lichtjaar van de aarde. Epsilon is een interessante dubbelster die bestaat uit een blauwe en gele ster die elk een magnitude hebben van 3,8 en 5,3. Jammer genoeg kunnen beide sterren met gewone telescopen niet gescheiden worden van elkaar omdat ze zich te dicht bij elkaar bevinden en deze sterren voltooien één maal om de 15 jaar een omwenteling om elkaar. R Hydrae is een prachtige rode reuzenster die verandert van magnitude 3,5 naar 10,9 om de 389 dagen en deze ster heeft eveneens een begeleider die van de 12de magnitude is en dus zeer moeilijk waarneembaar is.
Welke andere objecten zijn er te vinden in Waterslang?
Doordat het sterrenbeeld Waterslang (Hydra) zo uitgestrekt is, bevat het tal van deep-sky objecten en verschillende hiervan vinden we terug in de bekende Messierlijst. Zo kunnen we in het sterrenbeeld Waterslang Messier 83 terugvinden. Dit prachtig spiraalvormig sterrenstelsel wordt ook het 'Zuidelijk Windmolenstelsel' genoemd en heeft een schijnbare helderheid van magnitude 7,6 waardoor deze al met middelgrote telescopen waarneembaar is. M83 werd op 23 februari 1752 ontdekt door Nicolas de Lacaille vanaf zijn waarneemlocatie op Kaap de Goede Hoop. Het was het eerste melkwegstelsel buiten de Lokale Groep dat werd gecatalogiseerd. Voor waarnemers in België en Nederland is M83 moeilijk waarneembaar omdat het nauwelijks boven de horizon uitkomt. Een tweede Messierobject dat we in het sterrenbeeld Waterslang terugvinden is de bolvormige sterrenhoop Messier 68. Dit object heeft een schijnbare diameter van 11 boogminuten en ligt op een afstand van zo'n 33 300 lichtjaar van de Aarde. Messier 68 heeft een schijnbare helderheid van magnitude 7,8 en bestaat uit minstens 2 000 sterren. De werkelijke diameter van deze bolhoop bedraagt 106 lichtjaar. Een derde object uit de Messierlijst dat we in het sterrenbeeld Waterslang terugvinden, is Messier 48. Dit is een open sterrenhoop die bestaat uit ongeveer 80 sterren waarvan 50 met een middelgrote telescoop al goed zichtbaar zijn. Doordat deze sterrenhoop een schijnbare helderheid heeft van magnitude 5,5 is dit een zeer geliefd object onder amateur-astronomen. Deze open sterrenhoop bevindt zich een handbreedte van zuidoosten van de ster Procyon die in het sterrenbeeld Canis Minor staat. In het sterrenbeeld Waterslang vinden we ook de prachtige planetaire nevel NGC 3242 terug. Dit hemelobject werd op 7 februari 1785 ontdekt door de Duits-Britse astronoom William Herschel en bevindt zich op een afstand van ongeveer 1 400 lichtjaar van de Aarde. Deze nevel heeft een schijnbare helderheid van magnitude 8,6 en wordt ook wel de 'geest van Jupiter' genoemd. De centrale ster in deze planetaire nevel is een blauwe dwerg van magnitude 11,4.
Het prachtige sterrenstelsel Messier 83 in het sterrenbeeld Waterslang - Foto: ESO
De bolvormige sterrenhoop Messier 68 gezien door de Hubble ruimtetelescoop - Foto: ESA/NASA
