Akari was de naam van een Japanse ruimtetelescoop dat een overzichtskaart maakte van het heelal in infrarode straling. Deze Japanse satelliet werd in februari 2006 in de ruimte gebracht en maakte ondermeer een nieuwe hoge resolutie overzichtskaart van de hemel in het infrarode deel van het spectrum.
Akari was niet de eerste maar wel de beste satelliet tot dan toe voor infraroodonderzoek was de Infra-Rood Astronomische Satelliet. Opvolging voor IRAS waren onder andere de Infrared Space Observatory (1995 - 1998), de Spitzer Space Telescope (2003 - heden) en de Herschel Space Observatory (2009 - 2013). De lage resolutie van de overzichtskaarten van IRAS was de voornaamste aanleiding voor de Japanse ruimtevaartorganisatie om met Astro-F te starten. Het idee ontstond binnen het Institute of Space and Aeronautical Science (ISAS), dat met twee andere Japanse ruimtevaartorganisaties op 1 oktober 2003 opging in de Japanese Aerospace Exploration Agency (JAXA). De lancering was voorzien voor februari 2004, maar een probleem met de structuur van de telescoop leidde mee tot uitstel. De satelliet bleek midden 2003 immers te gevoelig voor schokken en trillingen bij de lancering. Astro-F werd op 21 februari 2006 (22 februari in Japan) in een zonsynchrone polaire omloopbaan gebracht na de lancering met een M-V (M-5) vastebrandstofraket vanaf de Japanse lanceerbasis Uchinoura. De satelliet draaide op 2 april 2006 een hoogte van 698 tot 713 km in 98,9 minuten om de Aarde. De baanhelling was 98,2°. De missie werd officieel afgesloten door daarvoor commando’s te sturen op 24 november 2011. De satelliet werd na de wetenschappelijke missie in een lagere baan gebracht (440 km hoog) om ervoor te zorgen dat hij binnen 25 jaar zal vergaan in de aardatmosfeer en resterende brandstof werd geloosd. De begroting voor de satelliet was ongeveer 85 miljoen euro.
De missie had enkele doelstellingen:
De satelliet werd in samenwerking met Europese en Koreaanse onderzoeksinstituten gebouwd. In oktober 2000 besliste de European Space Agency aan dit project mee te werken voor een bedrag tot 3,8 miljoen euro. De ESA ondersteunde de missie met haar grondstation in Kiruna. Een paar maal per overgang werd de satelliet gecontacteerd. Daarnaast hielpen Europese wetenschappers bij het verwerken van de waarnemingen, zodat snel en precies een catalogus van hemelobjecten kon worden samengesteld. In ruil hiervoor mochten ze eigen waarnemingen doen en zo zijn meer dan 500 Europese waarnemingen uitgevoerd. Britse en Japanse betrokkenen bij het project kregen in 2004 de Daiwa Adrian Prize van de Daiwa Anglo-Japanese Foundation, uit erkentelijkheid voor hun samenwerking. In december 2007 voerden vluchtleiders baancorrecties uit om de baan te optimaliseren. Het verdampende helium resulteerde in het licht verhogen van de baan en daardoor kwam de elektriciteitsvoorziening in gevaar, de baan was niet meer helemaal zonsynchroon. De vluchtleiding gebeurde vooral vanuit het Sagamihara Space Operation Center (SSOC) en het Uchinoura Space Center (USC). De naam Akari is na de lancering van Astro-F toegekend: het is het Japans woord voor licht. Soms wordt ook de naam IRIS gebruikt, dat staat voor InfraRed Imaging Surveyor.
De satelliet heeft de vorm van een balk met acht lange zijden. De afmetingen zijn 1,9 x 1,9 x 3,2 meter, maar met uitgevouwen zonnepanelen is dat 5,5 meter. Op de drie assen was hij gestabiliseerd. De satelliet had bij de lancering een gewicht van 952 kg. Door een storing met een zonnesensor (NSAS) werd het openen van de beschermkap van de telescoop uitgesteld tot 16 april 2006. Door de panne verminderde de operationele levensduur van de missie met ongeveer 50 dagen. Op 14 april was Akari klaar voor waarnemingen en die namen aanvang op 24 mei 2006. De eerste all-sky scan liep tot november 2006 en bracht ongeveer 70 percent van de hele hemel in beeld. Op 10 november 2006 werd gestart met de tweede fase, een exacte herhaling van de eerste fase om toevallig passerende bronnen van infraroodstraling, zoals kometen en asteroïden, uit te sluiten van de waarnemingen. Ongeveer 90% van de hemel was tweemaal gezien op 11 juli 2007. Er werden van 3 500 geselecteerde bronnen gerichte detailstudies uitgevoerd.
Na een review van het beschikbare helium in maart 2007 werd een verlenging van de missie tot minstens 9 september 2007 in het vooruitzicht gesteld. Op 26 augustus 2007 was het heliumvat echter leeg. De waarnemingen in het ver- en middeninfrarood werden gestaakt en alleen in kortgolvige infrarode straling kon nog waargenomen worden. Inmiddels was 94% van de hemel twee keer bekeken en waren meer dan 5.000 detailobservaties uitgevoerd. Ook de systemen om sterren te volgen voor navigatiedoeleinden hadden problemen, de koeling liet het afweten maar deze problemen konden overwonnen worden. Op 24 mei 2011 kreeg Akari elektrische problemen waardoor de instrumenten in de schaduw van de Aarde niet konden gebruikt worden, de batterijen bleven niet opgeladen. Er waren twee waarneemmodi: surveys en gerichte detailwaarnemingen. In de eerste modus keek Akari 90° weg van de Zon en zag de hele hemel in een half jaar. In de andere modus waren langere waarnemingen van een object en spectroscopie mogelijk. Omdat de telescoop geen direct of strooilicht van de Zon of Aarde mocht ontvangen kon niet langer dan ongeveer tien minuten onafgebroken naar een object worden gekeken. De eerste twee maanden na de lancering werden testen uitgevoerd. Daarna volgde een half jaar survey met de FIS. De zonnepanelen leverden energie en werkte net als het instrumentencompartiment als zonneschild.
Opbouw van de Japanse Akari ruimtetelescoop - Foto: JAXA
De telescoop was een Ritchey-Chrétien met f/6.1. De brandpuntsafstand was 4,2 meter. De bruikbare diameter was 68,5 cm. De hele telescoop was gekoeld tot 5,8 K (-267,4°C). De dragende structuur van de telescoop was gemaakt in beryllium. De primaire spiegel uit siliciumcarbide was aan de achterzijde uitgehold om hem lichter te maken en was gecoat met een laagje goud. Het was de eerste spiegel van die samenstelling die in de ruimte vloog. De twee instrumenten waren de Far-Infrared Surveyor (FIS) en de near- and mid-Infrared Camera (IRC). Beide waren tegelijk camera en spectrometer. De FIS vereiste koeling met vloeibaar helium, de IRC kon werken met alleen de mechanische koelers. Beide instrumenten samen konden observeren op golflengten van 1,7 tot 180 micrometer. De FIS werd vooral gebruikt in de surveyfase van de missie. Twee van de detectoren waren fotoconductoren vervaardigd uit germanium en gallium. Elke detector gebruikte filters, waardoor de FIS kon waarnemen in vier golflengtebanden, van 50 tot 80, van 60 tot 110, van 110 tot 180 en van 140 tot 180 micrometer. De IRC bestond uit drie onafhankelijke camerasystemen met filters die werkten in de golflengtebanden van 1,7 tot 5,5; 5,8 tot 14,1 en 12,4 tot 26,5 micrometer. Het had een relatief groot beeldveld van 10 vierkante boogminuten en kon spectroscopie uitvoeren. Het werkte vooral bij gerichte waarnemingen. De cryostaat en mechanische koelers hielden de telescoop en de instrumenten koel. De koeltank bevatte bij de lancering 170 liter vloeibare helium. De mechanische koelers alleen konden de telescoop afkoelen tot 40 kelvin.
Sterrenkunde redacteur
Specialist van sterrenkundige software
Lid Astro Event Group vzw
Lid Vereniging Voor Sterrenkunde (VVS)
De Russische ruimtesonde Venera 14 maakt een zachte landing op het oppervlak van de planeet Venus. Het ontwerp van deze lander was identiek als het ontwerp van de Venera 13 lander. De lander bleef 57 minuten operationeel op het Venusoppervlak en stuurde tal van foto's terug naar de Aarde. Op het moment dat de Venera 14 lander op het Venusoppervlak landde, bedroeg de temperatuur op deze planeet 468° Celsius en was de luchtdruk 94 keer zwaarder dan op Aarde. Foto: Roscosmos
Deze website wordt aan onze bezoekers blijvend gratis aangeboden maar om de hoge kosten om de site online te houden te drukken moeten we wel het nodige budget kunnen verzamelen. Ook jij kunt uw bijdrage leveren door ons te ondersteunen met uw donatie zodat we u blijvend kunnen voorzien van het laatste nieuws en artikelen boordevol informatie.