Na meer dan een halve eeuw van afwezigheid zal de mens opnieuw koers zetten naar de maan. De missie die dit moet realiseren heet Artemis II, een project van de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA, in samenwerking met internationale partners zoals de Europese ruimtevaartorganisatie ESA en de Canadese ruimtevaartorganisatie CSA. Indien alles verloopt zoals gepland gaat deze historische bemande ruimtevlucht in februari 2026 van start!
Artemis II vormt de tweede stap in het grootschalige Artemis-programma, dat is ontworpen om de mensheid terug te brengen naar de maan en daar een duurzame aanwezigheid op te bouwen als voorbereiding op toekomstige reizen naar Mars. Waar Artemis I in 2022 een onbemande testvlucht rond de maan was, is Artemis II de eerste bemande missie van het programma. Deze vlucht zal cruciaal zijn om te bewijzen dat de gebruikte systemen veilig en betrouwbaar zijn voor menselijke ruimteverkenning buiten de baan van de aarde.
Amerikaanse en Canadese crew
De bemanning van Artemis II bestaat uit vier ervaren astronauten uit de Verenigde Staten en Canada. Samen vormen zij de eerste mensen in meer dan vijftig jaar die opnieuw naar de maan zullen reizen.
- Reid Wiseman is de commandant van de missie.
Hij is een veteraan van NASA en diende eerder als piloot bij de Amerikaanse marine. In 2014 verbleef hij 165 dagen aan boord van het Internationaal Ruimtestation (ISS), waar hij twee ruimtewandelingen uitvoerde. Als voormalig chef van het astronautenkorps brengt hij veel leiderschapservaring mee. - Victor Glover is de piloot van Artemis II.
Hij vloog in 2020 als onderdeel van SpaceX Crew-1, de eerste operationele bemande vlucht van een commerciële raket naar het ISS. Hij verbleef meer dan 160 dagen in een baan om de aarde en voerde vier ruimtewandelingen uit. Glover is tevens de eerste zwarte astronaut die een lange missie aan boord van het ISS heeft voltooid. - Christina Koch is missiespecialist.
Zij staat bekend om haar recordbrekende verblijf van 328 dagen in de ruimte, het langste ooit door een vrouw. Ze voerde zes ruimtewandelingen uit, waaronder de eerste volledig vrouwelijke ruimtewandeling samen met collega-astronaute Jessica Meir. Haar ervaring met langdurige missies en wetenschappelijke experimenten maakt haar een essentiële kracht aan boord. - Jeremy Hansen, afkomstig uit Canada, vertegenwoordigt de Canadian Space Agency (CSA).
Hij is een voormalig gevechtspiloot en instructeur bij de Canadese luchtmacht. Hoewel Artemis II zijn eerste ruimtevlucht wordt, heeft hij jarenlange ervaring met training en internationale samenwerking binnen NASA’s astronautenprogramma.
Doel van deze missie
Artemis II is niet bedoeld om op de maan te landen, maar om de volledige bemande infrastructuur te testen. De vlucht zal ongeveer tien dagen duren en voert de bemanning eerst in een lage baan om de aarde, vervolgens op een elliptische baan, en daarna in een baan die hen tot ver voorbij de maan brengt. Het is de eerste keer sinds Apollo 17 in 1972 dat mensen zo ver van de aarde verwijderd zullen zijn. De capsule zal de 'far side' van de maan passeren, een gebied dat nooit zichtbaar is vanaf de aarde, voordat ze via een zogenaamd “vrije terugkeer”-traject door de zwaartekracht van de aarde wordt teruggetrokken. De capsule zal uiteindelijk landen in de Stille Oceaan, waar ze door reddingsteams wordt opgepikt. Het primaire doel van Artemis II is het testen van alle levensondersteunende en controlesystemen in de Orion-capsule, die tijdens Artemis I al onbemand is getest. Tijdens deze bemande ruimtevlucht zullen astronauten voor het eerst alle functies gebruiken: de zuurstofvoorziening, de afvoer van koolstofdioxide, temperatuurregeling, communicatie met de aarde, navigatie in 'deep space' en procedures voor noodgevallen. Het is van vitaal belang dat al deze systemen correct functioneren, want toekomstige missies, zoals Artemis III, waarin astronauten daadwerkelijk op het maanoppervlak zullen landen, zijn volledig afhankelijk van de betrouwbaarheid van deze technologie.
Tijdens de missie zal de bemanning diverse experimenten uitvoeren om gegevens te verzamelen over de effecten van langdurige blootstelling aan straling buiten het aardmagnetisch veld. In diepe ruimte is de bescherming tegen kosmische straling veel minder, wat belangrijke inzichten zal opleveren voor toekomstige missies die langer zullen duren, zoals die naar Mars. Ook zullen de astronauten hun dagelijkse routines testen, eten, slapen, werken en communiceren, om beter te begrijpen hoe mensen kunnen functioneren in een kleine leefruimte op miljoenen kilometers van de aarde. Een ander belangrijk onderdeel van de missie is de “proximity operations demonstration”. Hierbij zal de Orion-capsule een gecontroleerde manoeuvre uitvoeren in de buurt van een afgeworpen rakettrap om de sensoren en besturingssystemen te testen die later nodig zijn voor rendezvous- en dockingoperaties in de baan om de maan. Deze technieken zullen essentieel zijn wanneer toekomstige missies een maanlander moeten koppelen aan een baanstation zoals het geplande Lunar Gateway.
Krachtigste NASA-raket
De raket die Artemis II zal lanceren, is het Space Launch System (SLS). Dit is de krachtigste raket die ooit door NASA is gebouwd en vormt de ruggengraat van het Artemis-programma. De SLS Block 1-configuratie bestaat uit een centrale kerntrap met vier hergebruikte RS-25-motoren (afkomstig uit de Space Shuttle-tijd) en twee gigantische vastebrandstofboosters aan de zijkant. Bovenop de raket bevindt zich de Interim Cryogenic Propulsion Stage (ICPS), die wordt gebruikt om de Orion-capsule in een baan om de aarde te brengen en later richting de maan te sturen. De SLS Block 1 raket is 98 meter lang, heeft een maximale diameter van 8,4 meter en weegt bij de lancering maar liefst 2.610 ton. De lancering vindt plaats vanaf Launch Pad 39B van het Kennedy Space Center in Florida, dezelfde locatie waar ooit de Apollo-missies begonnen. De bemanning reist in de Orion-capsule, een modern ruimtevaartuig gebouwd door Lockheed Martin dat speciaal is ontworpen voor ruimtevluchten verder dan een baan om de aarde. De capsule biedt plaats aan vier astronauten en is voorzien van geavanceerde technologie voor communicatie, navigatie en levensondersteuning. Orion wordt aangedreven en ondersteund door de European Service Module (ESM), ontwikkeld door de ESA. Deze module levert energie via zonnepanelen, produceert zuurstof en water, reguleert temperatuur en levert stuwkracht voor koerscorrecties. De ESM is dus de levensader van de capsule en een belangrijk symbool van internationale samenwerking: zonder de Europese bijdrage zou de missie niet mogelijk zijn.
Verloop van de reis
Wanneer alles goed functioneert, voert de bovenste trap een Trans-Lunar Injection uit, een manoeuvre die Orion uit zijn aardbaan duwt en op koers brengt naar de maan. Daarna reist de capsule zelfstandig verder, aangedreven door de ESM. De bemanning zal ongeveer vier dagen onderweg zijn en systemen, communicatie en navigatie intensief testen. Artemis II zal de maan niet landen, maar in een wijde boog rondvliegen. De capsule passeert de verre zijde van de maan, het deel dat vanaf de aarde nooit zichtbaar is, en zal zich tot ruim 8.000 kilometer voorbij de maan begeven. Tijdens deze fase ervaren de astronauten hoe het is om in diepe ruimte te opereren, verder van de aarde dan wie dan ook sinds 1972. Na de maanpassage keert Orion automatisch terug via een zogenoemd vrij terugkeerspoor, waarbij de zwaartekracht van de maan het ruimtevaartuig terug naar de aarde trekt.
De terugreis duurt enkele dagen, waarin aanvullende tests worden uitgevoerd. Vlak voor binnenkomst in de atmosfeer wordt de Service Module afgestoten, waarna de bemanning alleen in de Orion-crewmodule overblijft. Bij de terugkeer bereikt de capsule snelheden tot 40.000 kilometer per uur, waarbij het hitteschild temperaturen van bijna 2.800 graden Celsius moet weerstaan. Vervolgens opent een reeks parachutes om de val af te remmen, en landt de capsule veilig in de Stille Oceaan. Daar wordt de bemanning opgepikt door de Amerikaanse marine en teruggebracht naar het Kennedy Space Center. De missie zal ongeveer tien dagen duren en meer dan 420.000 kilometer afleggen, verder dan welke mens dan ook in de geschiedenis. De resultaten zijn essentieel om de veiligheid van het systeem te bevestigen en de weg vrij te maken voor Artemis III, waarin astronauten daadwerkelijk op de maan zullen landen.
Optische communicatie
Het Orion Artemis II Optical Communications System (O2O) is een geavanceerd lasergebaseerd communicatiesysteem dat tijdens de Artemis II-missie voor het eerst met een bemanning aan boord zal worden getest. Het systeem vertegenwoordigt een grote stap voorwaarts in hoe NASA gegevens uit de diepe ruimte kan verzenden en ontvangen. Traditioneel gebruikt NASA radiofrequentiecommunicatie (RF) om contact te houden met ruimtevaartuigen. Hoewel betrouwbaar, is de bandbreedte van radiosignalen beperkt. Het O2O-systeem daarentegen maakt gebruik van optische (laser) communicatie, waarbij gegevens worden verzonden via lichtgolven in plaats van radiogolven. Hierdoor kunnen enorme hoeveelheden informatie veel sneller en efficiënter naar de aarde worden gestuurd. Concreet betekent dit dat het Orion Optical Communications System in staat zal zijn om hogeresolutiebeelden, video’s en wetenschappelijke data met een snelheid tot wel 260 megabit per seconde naar de aarde te zenden, tot tien keer sneller dan via traditionele radiosystemen. Dat maakt het mogelijk om vrijwel realtime beelden van de astronauten en de maanomgeving door te sturen tijdens hun reis. Het O2O-systeem zal communiceren met grondstations op aarde, zoals het Laser Communications Relay Demonstration (LCRD)-netwerk van NASA. Tijdens de missie zal Orion laserstralen richten op deze ontvangers, wat uiterste precisie vereist: een kleine afwijking kan de verbinding verbreken. Het systeem test dus niet alleen de overdrachtssnelheid, maar ook de nauwkeurigheid van optische tracking over afstanden van honderden duizenden kilometers.
Duur en veel vertraging
De Artemis II-missie heeft de afgelopen jaren te maken gehad met meerdere vertragingen en sterk oplopende kosten. Oorspronkelijk was de bemande vlucht rond de maan gepland voor eind 2024, maar technische problemen, veiligheidscontroles en vertragingen in de toeleveringsketen hebben de lancering verschoven naar niet eerder dan 5 februari 2026. Een belangrijk deel van de vertraging komt door grondige testen van de Orion-capsule en de Space Launch System (SLS)-raket. Tijdens eerdere tests werden onder meer problemen ontdekt met het levensondersteunende systeem van Orion en met elektrische aansluitingen in de raket. NASA benadrukt dat veiligheid voor de bemanning altijd vooropstaat, waardoor geen enkele stap wordt overgeslagen. Naast de technische uitdagingen zijn ook de kosten van het Artemis-programma aanzienlijk gestegen. De totale prijs van de Artemis II-missie wordt inmiddels geraamd op meer dan 11 miljard dollar, terwijl het volledige Artemis-programma tot nu toe al honderden miljarden heeft gekost. De hoge uitgaven zijn deels te wijten aan de ontwikkeling van nieuwe technologieën, de bouw van de SLS-raket, en de nauwe samenwerking tussen internationale partners zoals ESA en CSA.
