Gecombineerde Hubble/Chandra-opname van de verre cluster IDCS 1426
Foto: NASA, ESA, M. Brodwin

Amerikaanse sterrenkundigen hebben op een afstand van tien miljard lichtjaar van de Aarde een cluster van sterrenstelsels ontdekt. Deze omvangrijke cluster telt mogelijk duizenden sterrenstelsels en heeft duizend keer zo veel massa als ons sterrenstelsel, de Melkweg. Dit is dan ook de zwaarste cluster van sterrenstelsels die op dergelijke grote afstand werd ontdekt. 

De cluster, die de naam 'IDCS 1426' kreeg, heeft een piek van röntgenstraling lijkt enkele honderdduizenden lichtjaren verschoven te zijn terwijl deze normaal in het centrum van een cluster terug te vinden is. Astronomen vermoeden dan ook dat deze cluster in aanraking is gekomen met een andere cluster. Dit zou ook verklaren waarom deze cluster zich 3,8 miljard jaar na de oerknal heeft gevormd. Voor sterrenkundigen is deze informatie belangrijk nieuws aangezien men er altijd van uitging dat de materie die bij de oerknal is ontstaan pas honderden miljoenen jaren later voldoende was afgekoeld om sterrenstelsels te kunnen vormen. Uiteindelijk zou het volgens deze theorie nog miljarden jaren hebben geduurd eer deze sterrenstelsels zich hadden gegroepeerd in clusters. Door de ontdekking en observaties van de cluster IDCS 1426 blijkt nu dat er al in een vroeger stadium zware clusters werden gevormd als gevolg van onderlinge botsingen. Dankzij gegevens die men heeft kunnen verzamelen met behulp van de Hubble Space Telescope, de Chandra X-ray ruimtetelescoop en de Keck telescoop op Hawaï hebben astronomen de massa van IDCS 1426 kunnen afleiden. Zo heeft men de gegevens van de Hubble Space Telescope en de Keck telescoop op Hawaï gebruikt om te bepalen hoe sterk licht wordt afgebogen door de aantrekkingskracht van de cluster. Hoe zwaarder een cluster is, des te sterker deze licht zal afbuigen. De röntgenwaarnemingen van de Chandra X-ray ruimtetelescoop werden dan weer gebruikt om een indicatie te krijgen van de temperatuur van het gas dat zich in de cluster bevindt. Hoe heter dit gas is, des te sterker is het gecomprimeerd waardoor de cluster zwaarder moet zijn. Daarnaast geeft ook de totale hoeveelheid röntgenstraling een indicatie van de massa van de cluster. 

Wist je dat wij ook deel uitmaken van een cluster?

Wist je dat clusters enkele tientallen tot wel 1 000 sterrenstelsels kan bevatten? Clusters zijn eigenlijk verzamelingen van sterrenstelsels en behoren dan ook tot de grootste structuren in het heelal. Clusters met minder dan een vijftigtal sterrenstelsels worden meestal geen clusters maar 'groepen' genoemd. Ons eigen sterrenstelsel, de Melkweg, maakt deel uit van een dergelijke groep die astronomen de 'Lokale Groep' noemen. Deze bevat naast de Melkweg ook de Andromedanevel (M31), de Driehoeknevel (M33) en een veertigtal kleinere sterrenstelsels. De diameter van de Lokale Groep bedraagt ongeveer 10 miljoen lichtjaar. Eén van de bekendste clusters die we vandaag de dag kennen en zelf ook kunnen observeren, is de Virgocluster. Dit is een cluster van ongeveer 2 000 sterrenstelsels in het noordelijk deel van het sterrenbeeld Maagd (Virgo). De afstand tot de Aarde bedraagt ongeveer vijftig miljoen lichtjaar waardoor de Virgocluster de dichtstbijzijnde grote cluster is. Clusters van sterrenstelsels komen op hun beurt ook vaak in groepen voor. Deze groepen worden 'superclusters' genoemd. De Lokale Groep, de Virgocluster en diverse andere clusters vormen samen de Virgosupercluster.
Kris Christiaens

K. Christiaens

Medebeheerder & hoofdredacteur van Spacepage.
Oprichter & beheerder van Belgium in Space.
Ruimtevaart & sterrenkunde redacteur.

Dit gebeurde vandaag in 2001

Het gebeurde toen

Vanop de Indiase lanceerbasis Satish Dhawan Space Centre wordt de eerste Geosynchronous Satellite Launch Vehicle (GSLV) raket gelanceerd met aan boord de GSAT 1 communicatiesatelliet. De GSLV is een raket die door India speciaal werd ontwikkeld om een satelliet tot in een geostationaire baan te brengen. Deze drietraps raket heeft bij zijn lancering een gewicht van 414 ton, is 50 meter lang en kan satellieten tot 2,5 ton tot in een geostationaire overdrachtbaan brengen. Door een probleem met deze eerste GSLV wordt de satelliet niet in de juiste baan om de Aarde uitgezet. Foto: ISRO

Ontdek meer gebeurtenissen

Redacteurs gezocht

Ben je een amateur astronoom met een sterke pen? De Spacepage redactie is steeds op zoek naar enthousiaste mensen die artikelen of nieuws schrijven voor op de website. Geen verplichtingen, je schrijft wanneer jij daarvoor tijd vind. Lijkt het je iets? laat het ons dan snel weten!

Wordt medewerker

Steun Spacepage

Deze website wordt aan onze bezoekers blijvend gratis aangeboden maar om de hoge kosten om de site online te houden te drukken moeten we wel het nodige budget kunnen verzamelen. Ook jij kunt uw bijdrage leveren door ons te ondersteunen met uw donatie zodat we u blijvend kunnen voorzien van het laatste nieuws en artikelen boordevol informatie.

44%

Sociale netwerken