Heelal
Magnetars zijn de sterkste magneten in het heelal. Deze supercompacte uitgedoofde sterren met ultrasterke magnetische velden zijn overal in ons Melkwegstelsel te vinden, maar astronomen weten niet precies hoe ze ontstaan. Nu hebben onderzoekers, met behulp van diverse telescopen verspreid over de hele wereld, waaronder faciliteiten van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO), een levende ster ontdekt die waarschijnlijk een magnetar zal worden. De ontdekking van dit nieuwe stertype, een zware magnetische heliumster, werpt licht op de oorsprong van zogeheten magnetars.
Indien alles verloopt volgens planning moet eind augustus 2023 de XRISM-röntgentelescoop in de ruimte worden gebracht. Deze nieuwe ruimtetelescoop werd ontwikkeld door Japan in samenwerking met de Verenigde Staten (NASA) en Europa (ESA) en zal gebruikt worden om te kijken naar materiaal dat vlak bij zwarte gaten bezwijkt, het gedrag van ijle materie in clusters van melkwegstelsels en supernova’s en hun schokgolven. De telescoop zal gelanceerd worden vanop het Tanegashima Space Center in Japan met behulp van een H-2A raket.
Een jonge planeet die rond een humeurige rode dwergster draait, verandert van baan tot baan op onvoorspelbare manieren. De planeet staat zo dicht bij zijn moederster dat hij constant een stortvloed aan energie te verduren krijgt, waardoor zijn waterstofatmosfeer verdampt en van de planeet af puft. Maar tijdens een baan die met de Hubble ruimtetelescoop werd geobserveerd, leek het alsof de planeet helemaal geen materiaal verloor, terwijl een baan die anderhalf jaar later met de Hubble ruimtetelescoop werd geobserveerd duidelijke tekenen van atmosferisch verlies vertoonde.
De detectie van zwaartekrachtgolven die worden geproduceerd tijdens het samensmelten van zwarte gaten, leert ons van alles over de eigenschappen van deze extreme objecten. Een team van onderzoekers in de groep van Gianfranco Bertone aan de Universiteit van Amsterdam ontwerpt nieuwe technieken om informatie te winnen, niet alleen over de zwarte gaten zelf, maar ook over hun omgeving.
Met behulp van ESO’s Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy (VISTA) hebben astronomen een uitgebreide infraroodatlas gemaakt van vijf nabijgelegen stellaire kraamkamers. Daartoe hebben ze meer dan een miljoen afzonderlijke opnamen samengevoegd. Op de grote mozaïeken zijn jonge sterren-in-wording te zien, ingebed in dikke stofwolken. Dankzij deze waarnemingen beschikken astronomen over een uniek hulpmiddel om het ingewikkelde vraagstuk van de geboorte van sterren te ontcijferen.
Voor het eerst hebben astronomen in één keer de schaduw van het zwarte gat in het sterrenstelsel Messier 87 (M87) en de krachtige jet die dit zwarte gat uitstoot waargenomen. De waarnemingen zijn in 2018 gedaan met telescopen van de Global Millimetre VLBI Array (GMVA), de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), waarvan ESO partner is, en de Greenland Telescope (GLT).
Door het heelal buiten ons melkwegstelsel af te speuren zal Euclid proberen de mysteries van het kosmische web te ontwarren en misschien verklaren hoe onzichtbare donkere materie en exotische donkere energie de structuur en de evolutie van de kosmos beïnvloeden. Euclid zal zich voornamelijk bezighouden met twee kernthema's van ESA's Cosmic Vision programma: Wat zijn de fundamentele natuurkundige wetten van het heelal? en Hoe is het heelal ontstaan en waar is het van gemaakt?
De zeldzame waarneming van een Wolf-Rayet ster, een van de meest heldere, massieve en kortstondigst waarneembare sterren die we kennen, was een van de eerste waarnemingen die NASA's James Webb Space Telescope in juni 2022 deed. Webb toont de ster, WR 124, in ongekend detail met zijn krachtige infraroodinstrumenten. De ster staat op 15.000 lichtjaar afstand in het sterrenbeeld Boogschutter. Massieve sterren racen door hun levenscyclus, en slechts enkele van hen maken een korte Wolf-Rayet fase door voordat ze supernova worden, waardoor Webb's gedetailleerde waarnemingen van deze zeldzame fase waardevol zijn voor astronomen.
Met behulp van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) hebben astronomen gasvormig water ontdekt in de planeet-vormende schijf rond de ster V883 Orionis. De chemische signatuur van dit water verklaart hoe water uit sterren-vormende gaswolken planeten kan bereiken. De ontdekking ondersteunt het idee dat het water op aarde nog ouder is dan onze zon.
Zes massieve sterrenstelsels die in het vroege heelal zijn ontdekt, veranderen de vroegere opvattingen van wetenschappers over het ontstaan van sterrenstelsels in het heelal. "Deze objecten zijn veel massiever dan iemand had verwacht", zegt Joel Leja, assistent-professor astronomie en astrofysica aan Penn State, die het licht van deze sterrenstelsels heeft gemodelleerd. "We verwachtten op dit moment alleen maar kleine, jonge, babysterrenstelsels te vinden, maar we hebben sterrenstelsels ontdekt die net zo volwassen zijn als die van ons, in wat voorheen werd beschouwd als de dageraad van het heelal."
James Webb Space Telescope
Astrofotografie
Ruimtevaart in China
Dit gebeurde vandaag in 1951
De Amerikaanse astronoom Seth Barnes Nicholson ontdekt vanop het Mount Wilson Observatory de Jupitermaan Ananke. Deze kleine maan heeft een lage dichtheid en draait in een vreemde baan om Jupiter. Sterrenkundigen zijn er vrij zeker van dat Ananke geen natuurlijke maan van Jupiter is maar een ingevangen planetoïde.
Redacteurs gezocht
Ben je een amateur astronoom met een sterke pen? De Spacepage redactie is steeds op zoek naar enthousiaste mensen die artikelen of nieuws schrijven voor op de website. Geen verplichtingen, je schrijft wanneer jij daarvoor tijd vind. Lijkt het je iets? laat het ons dan snel weten!
Wordt medewerkerSteun Spacepage
Deze website wordt aan onze bezoekers blijvend gratis aangeboden maar om de hoge kosten om de site online te houden te drukken moeten we wel het nodige budget kunnen verzamelen. Ook jij kunt uw bijdrage leveren door ons te ondersteunen met uw donatie zodat we u blijvend kunnen voorzien van het laatste nieuws en artikelen boordevol informatie.
