Laatste nieuws

Astronomen hebben een zeldzame vorm van methanol, een soort alcohol, gevonden in een planeetvormende schijf. Dit is een belangrijke stap om te begrijpen hoe leven buiten de aarde kan ontstaan. Dit resultaat onthult vitale details over de chemische samenstelling van het ijs in schijven die planeten vormen en welke organische moleculen beschikbaar zijn voor kometen om aan planeten te leveren, ook in ons zonnestelsel. Astronomen hebben bewijs gevonden voor andere, complexere moleculen in planeetvormende schijven rond andere sterren, maar deze nieuwste ontdekking is de eerste keer dat zeldzame isotopen van methanol zijn gedetecteerd.

In een baanbrekend nieuw onderzoek heeft een team onder leiding van wetenschappers van het National Solar Observatory (NSO) van de Amerikaanse National Science Foundation (NSF) de scherpste blik ooit geworpen op het oppervlak van de zon, waarbij ultrafijne magnetische “strepen” zichtbaar zijn van slechts 20 kilometer breed, ongeveer de lengte van Manhattan. Met behulp van de NSF Daniel K. Inouye Solar Telescope, gebouwd en geëxploiteerd door de NSO, heeft het team deze heldere en donkere strepen waargenomen die over de wanden van de zonnekorrels kabbelen. Ze worden veroorzaakt door gordijnachtige magnetische velden die het licht veranderen, net zoals stof dat in de wind wappert. De ontdekking onthult een nieuwe laag van complexiteit in de magnetische structuur van de zon en toont het ongeëvenaarde vermogen van de Inouye Solar Telescope om eigenschappen op te lossen waarvan eerder werd gedacht dat ze onbereikbaar waren, waardoor nieuwe aanwijzingen worden gegeven over hoe magnetisme zonneverschijnselen vormgeeft.

Van de ruwweg 6.000 exoplaneten die we hebben ontdekt, bevindt een aanzienlijk aantal zich in de schijnbare bewoonbare zones van hun sterren. De meeste zijn reuzenplaneten; gasreuzen zoals Jupiter en Saturnus, of ijsreuzen zoals Uranus en Neptunus. Zouden sommige daarvan bewoonbare exomonen kunnen hebben? Op de reuzenplaneten van ons zonnestelsel kan geen leven bestaan. Sommige van hun manen zijn echter belangrijke doelwitten geworden in de zoektocht naar leven. Dit leidt tot een logische vraag: Zouden reusachtige exoplaneten in bewoonbare zones rond andere sterren bewoonbare manen kunnen hebben? Astronomen hebben slechts prikkelende hints van exomonen ontdekt, ook al is hun bestaan zo goed als zeker. Volgens de theorie is maanvorming een natuurlijk proces. Het vinden van exoplaneten is moeilijk, ook al zijn we eraan gewend geraakt, en het vinden van hun manen is nog moeilijker.

Het ontginnen van de maan naar water, helium-3 en zeldzame aardelementen zou in de nabije toekomst een miljardenindustrie kunnen worden, maar astronomen waarschuwen dat dit ten koste kan gaan van wetenschappelijke ontdekkingen. Het door NASA gesponsorde Jet Propulsion Laboratory schat dat de maan onaangeboorde hulpbronnen bevat die honderden miljarden dollars waard zijn. Hieronder vallen waterijs, dat voor bewoning op de maan zou kunnen zorgen of dat in raketbrandstof zou kunnen worden omgezet, en zeldzame aardelementen, die een belangrijk onderdeel zijn van moderne elektronica.

Toen de JWST tot leven kwam en met zijn waarnemingen begon, was een van zijn eerste taken om terug in de tijd te kijken naar het vroege heelal. De assemblage van sterrenstelsels is een van de vier wetenschappelijke hoofdthema's van de ruimtetelescoop en toen het de eerste sterrenstelsels van het heelal observeerde, bracht het een mysterie aan het licht.

Kleine dingen zijn belangrijk, tenminste als het gaat om oceaanelementen zoals golven en wervelingen. Uit een recente analyse onder leiding van NASA met gegevens van de SWOT-satelliet (Surface Water and Ocean Topography) blijkt dat oceaanelementen met een doorsnede van slechts anderhalve kilometer een grotere invloed kunnen hebben op de beweging van voedingsstoffen en warmte in mariene ecosystemen dan eerder werd gedacht.

We weten dat water in vaste vorm (ijs) voorkomt op manen rond Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus. Telescopen hebben ook bevroren water gezien op dwergplaneten, kometen en andere stukken rots die “rondhangen” in de Kuipergordel aan de rand van ons zonnestelsel. Maar decennialang was het bestaan van waterijs rond andere sterren niet bevestigd. De James Webb ruimtetelescoop heeft daar ondubbelzinnig verandering in gebracht: Gegevens van zijn NIRSpec (Near-Infrared Spectrograph) bevestigden de aanwezigheid van waterijs in een stoffige puinschijf rond een ster die bekend staat als HD 181327. Waterijs heeft een grote invloed op de vorming van reuzenplaneten en kan ook door kometen worden afgeleverd aan volledig gevormde rotsachtige planeten. Nu onderzoekers met Webb waterijs hebben gedetecteerd, hebben ze voor alle onderzoekers de deur geopend om te bestuderen hoe deze processen zich op nieuwe manieren afspelen, in vele andere planetenstelsels.

De James Webb ruimtetelescoop ziet het poollicht flikkeren, fluctueren en golven op de noordpool van Jupiter. Het poollicht op aarde, ook bekend als het noorderlicht en zuiderlicht, verschijnt als glinsterende gordijnen die zichtbaar zijn voor waarnemers op de grond en zelfs voor astronauten aan boord van het internationale ruimtestation. Aurora's ontstaan wanneer energetische deeltjes van de zon door ons magnetische veld worden gekanaliseerd en in de atmosfeer bij de polen van de aarde terechtkomen. De planeet Jupiter heeft aurora's op een veel grotere schaal, zowel groter als honderden keren helderder dan die van de aarde. Astronomen richtten de scherpe blik van Webb op Jupiter en ontdekten dat zijn poollicht “knalt” en “bruist” en verandert op tijdschalen van minuten of zelfs seconden.

Hoewel ze niet rond onze zon draaien, zijn zogeheten 'sub-Neptunes' het meest voorkomende type exoplaneet, of planeet buiten ons zonnestelsel, dat in ons melkwegstelsel is waargenomen. Deze kleine, gasvormige planeten zijn gehuld in mysterie... en vaak in een waas. Door exoplaneet TOI-421 b waar te nemen, helpt NASA's James Webb Space Telescope wetenschappers om sub-Neptunes exoplaneten te begrijpen op een manier die voor de lancering van de ruimtetelescoop niet mogelijk was.

In 2020 ontdekten astronomen WD 1856+534 b, een gasreus die 81 lichtjaar van de aarde rond een ster draait. Deze exoplaneet, die ruwweg zes keer zo zwaar is als Jupiter (waardoor het een “super-Jupiter” is), is de eerste bekende planeet die rond een witte dwergster draait. In een recent artikel beschrijft een internationaal team van astronomen hun waarnemingen van deze exoplaneet met behulp van het Mid-Infrarood Instrument (MIRI) aan boord van de James Webb Space Telescope (JWST). Hun waarnemingen bevestigen dat WD 1856+534 b de koudste exoplaneet is die ooit is waargenomen.

Een internationaal team van wetenschappers onder leiding van een astrofysicus van de Rutgers University-New Brunswick heeft een potentieel stervormende wolk ontdekt die een van de grootste structuren aan de hemel is en een van de dichtstbijzijnde die ooit bij de zon en de aarde zijn ontdekt. De enorme bol waterstof, die lange tijd onzichtbaar was voor wetenschappers, werd onthuld door te zoeken naar zijn hoofdbestanddeel, moleculaire waterstof.

Astronomen van het MIT hebben een planeet ontdekt die zo'n 140 lichtjaar van de aarde verwijderd is en die snel aan het afbrokkelen is. De afbrokkelende wereld heeft ongeveer de massa van Mercurius, hoewel hij ongeveer 20 keer dichter bij zijn ster cirkelt dan Mercurius bij de zon, en elke 30,5 uur een baan aflegt. Zo dicht bij zijn ster is de planeet waarschijnlijk bedekt met magma dat de ruimte in kookt. Terwijl de planeet rond zijn ster draait, verliest hij een enorme hoeveelheid mineralen aan het oppervlak en verdampt hij in feite.

Astronomen hebben de meest veelbelovende tekenen tot nu toe ontdekt van een mogelijke biosignatuur buiten het zonnestelsel, hoewel ze voorzichtig blijven. Met behulp van gegevens van de James Webb Space Telescope (JWST) hebben de astronomen, onder leiding van de Universiteit van Cambridge, de chemische vingerafdrukken van dimethylsulfide (DMS) en/of dimethyldisulfide (DMDS) ontdekt in de atmosfeer van de exoplaneet K2-18b, die in de bewoonbare zone rond zijn ster draait.

Waarnemingen van NASA's James Webb ruimtetelescoop hebben een verrassende wending gegeven aan het verhaal over wat wordt gezien als de eerste ster die een planeet inslikt. De nieuwe bevindingen suggereren dat de ster niet opzwol om een planeet te omhullen, zoals eerder werd verondersteld. In plaats daarvan laten Webb's waarnemingen zien dat de baan van de planeet in de loop van de tijd kromp, waardoor de planeet langzaam dichter bij zijn ondergang kwam, totdat hij volledig werd opgeslokt.

Een internationaal team van astronomen heeft met behulp van de NASA/ESA Hubble-ruimtetelescoop nieuwe metingen gedaan van de rotatiesnelheid van Uranus in het binnenste van de planeet. Deze metingen zijn met een nieuwe techniek 1000 keer nauwkeuriger dan eerdere schattingen. Door meer dan tien jaar Hubble-waarnemingen van de poollichten van Uranus te analyseren, hebben de onderzoekers de rotatieperiode van de planeet verfijnd en een cruciaal nieuw referentiepunt voor toekomstig planeetonderzoek vastgesteld.

NASA's James Webb ruimtetelescoop heeft voor het eerst heldere poollichtactiviteit op de gasplaneet Neptunus vastgelegd. Aurora's ontstaan wanneer energetische deeltjes, vaak afkomstig van de zon, vast komen te zitten in het magnetische veld van een planeet en uiteindelijk de bovenste atmosfeer raken. De energie die vrijkomt bij deze botsingen creëert de kenmerkende gloed.

Een angstaanjagende glimp van een mogelijk lot van ons Melkwegstelsel is aan het licht gekomen dankzij de ontdekking van een kosmische anomalie die ons begrip van het heelal op de proef stelt. Een internationaal team van astronomen onder leiding van de CHRIST University in Bangalore heeft ontdekt dat een enorm spiraalstelsel op bijna een miljard lichtjaar afstand van de aarde een superzwaar zwart gat herbergt dat miljarden keren zo groot is als de massa van de zon en dat kolossale radiojets voortstuwt met een diameter van zes miljoen lichtjaar.

Gegevens van de NISAR-satelliet zullen worden gebruikt om de groei van gewassen in kaart te brengen, de gezondheid van planten te volgen en de vochtigheid van de bodem te controleren. Wanneer de NISAR-satelliet (NASA-ISRO Synthetic Aperture Radar) dit jaar gelanceerd wordt, zal hij een krachtige gegevensstroom leveren die boeren in de VS en de rest van de wereld kan helpen. Deze nieuwe aardobservatie missie van NASA en de Indiase Space Research Organisation (ISRO) zal helpen om de groei van gewassen van aanplant tot oogst te volgen, wat cruciale inzichten oplevert in hoe de aanplant te timen, irrigatieschema's aan te passen en uiteindelijk het beste te halen uit een andere kostbare hulpbron: tijd.

Een internationaal team van astronomen dat samenwerkt met de Canada France Hawaii Telescope heeft maar liefst 128 extra manen ontdekt die rond Saturnus draaien. Het Minor Planet Center heeft de ontdekkingen op 11 maart 2025 officieel bevestigd. Het team observeerde Saturnus herhaaldelijk tussen 2019 en 2021 en combineerde meerdere beelden, waardoor ruis werd verminderd en het signaal van de manen werd versterkt. In eerste instantie vonden ze 64 nieuwe manen en nog veel meer objecten die op dat moment nog niet konden worden bevestigd.

Met behulp van de Gemini North telescoop, de helft van het International Gemini Observatory, deels gefinancierd door de U.S. National Science Foundation en geëxploiteerd door NSF NOIRLab, hebben astronomen vier exoplaneten ontdekt die rond de Ster van Barnard draaien, het dichtstbijzijnde stersysteem bij de aarde. Een van de planeten is de minst massieve exoplaneet die ooit is ontdekt met behulp van de radiale snelheidstechniek, wat een nieuwe maatstaf is voor het ontdekken van kleinere planeten rond nabije sterren.

Een team onderzoekers heeft met behulp van gegevens van het W. M. Keck Observatory op Maunakea, Hawaï, en NASA's Hubble ruimtetelescoop een waarschijnlijk stabiel trio van ijzige ruimterotsen ontdekt in de Kuipergordel van het zonnestelsel. Als het wordt bevestigd als het tweede dergelijke drielichamensysteem dat in de regio is gevonden, suggereert het 148780 Altjira-systeem dat er soortgelijke drielichamen op ontdekking wachten, wat een bepaalde theorie over de geschiedenis van ons zonnestelsel en de vorming van Kuipergordelobjecten (KBO's) zou ondersteunen. Het onderzoek, geleid door de Brigham Young University, is vandaag gepubliceerd in het tijdschrift The Planetary Science Journal.