Er is een onverwachte 'hittegolf' van 700 graden Celsius ontdekt die zich over 130.000 kilometer (10 aardediameters) in de atmosfeer van Jupiter uitstrekt. James O'Donoghue van het Japanse lucht- en ruimtevaartagentschap (JAXA) heeft de resultaten gepresenteerd op het Europlanet Science Congress (EPSC) 2022 in Granada. De atmosfeer van Jupiter, beroemd om zijn karakteristieke veelkleurige wervelingen, is ook onverwacht heet: hij is zelfs honderden graden heter dan modellen voorspellen.

Met behulp van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) hebben astronomen tekenen gezien van een ‘hot spot’ die om Sagittarius A* draait, het zwarte gat in het centrum van ons Melkwegstelsel. Deze ontdekking geeft ons meer inzicht in de raadselachtige en dynamische omgeving van dit superzware zwarte gat. ‘We denken dat we hier een hete gasbel zien die in een baan ter grootte van de omloopbaan van de planeet Mercurius om Sagittarius A* cirkelt, en in slechts ongeveer zeventig minuten een volledige omloop maakt.

Ringen komen vaak voor rond planeten in het zonnestelsel, maar de dramatische ringen van Saturnus hebben astronomen lang verbaasd, net als de steile helling van de ringen en de rotatieas van de planeet ten opzichte van zijn baan om de zon. Wetenschappers tonen nu aan dat de ringen en de schuine stand nauw met elkaar verbonden zijn, en dat de sleutel ligt bij een voormalige maan van Saturnus die zo'n 160 miljoen jaar geleden uiteengereten werd om de ringen te vormen.

Hoewel astronomen de brokstukken van tientallen geëxplodeerde sterren in de Melkweg en nabijgelegen sterrenstelsels hebben gezien, is het vaak moeilijk om de tijdlijn van de ondergang van de ster te bepalen. Door de spectaculaire resten van een supernova in een naburig sterrenstelsel met NASA-telescopen te bestuderen, heeft een team van astronomen genoeg aanwijzingen gevonden om de klok terug te draaien.

Voor het eerst hebben astronomen met behulp van NASA's James Webb-ruimtetelescoop een directe foto gemaakt van een planeet buiten ons zonnestelsel. De exoplaneet is een gasreus, wat betekent dat hij geen rotsachtig oppervlak heeft en dus niet bewoonbaar zou kunnen zijn. Het beeld, gezien door vier verschillende lichtfilters, laat zien hoe de krachtige infrarode blik van Webb gemakkelijk werelden buiten ons zonnestelsel kan vastleggen, en wijst de weg naar toekomstige waarnemingen die meer informatie dan ooit tevoren zullen onthullen over exoplaneten.

De James Webb-ruimtetelescoop heeft het eerste duidelijke bewijs voor koolstofdioxide in de atmosfeer van een planeet buiten het zonnestelsel vastgelegd. Deze waarneming van een gasreuzenplaneet die rond een zonachtige ster draait op 700 lichtjaar afstand, biedt belangrijke inzichten in de samenstelling en vorming van de planeet. De bevinding, die is geaccepteerd voor publicatie in Nature, biedt aanwijzingen dat Webb in de toekomst wellicht kooldioxide kan detecteren en meten in de dunnere atmosferen van kleinere rotsachtige planeten.

ESO’s Very Large Telescope (VLT) heeft het resultaat van een spectaculaire kosmische botsing in beeld gebracht: het sterrenstelsel NGC 7727 in het sterrenbeeld Waterman. Deze kolos is ontstaan uit de fusie van twee sterrenstelsels, een gebeurtenis die ongeveer een miljard jaar geleden is begonnen. In het centrum ervan bevindt zich het meest nabije paar superzware zwarte gaten dat we kennen. De twee objecten zullen uiteindelijk samensmelten tot een nog veel zwaarder zwart gat.

NASA's James Webb-ruimtetelescoop heeft in de chaos van het sterrenstelsel 'Cartwheel' gekeken en nieuwe details onthuld over stervorming en het centrale zwarte gat van het sterrenstelsel. Webb's krachtige infrarode blik heeft deze gedetailleerde afbeelding opgeleverd van het Karrewiel-stelsel en twee kleinere begeleidende sterrenstelsels tegen een achtergrond van vele andere sterrenstelsels. Deze foto geeft een nieuw beeld van hoe het Karrewiel-stelsel in de loop van miljarden jaren is veranderd.

Een team van internationale deskundigen, befaamd om het ontkrachten van diverse ontdekkingen van zwarte gaten, heeft een zwart gat van stellaire massa opgespoord in de Grote Magelhaense Wolk, een buurstelsel van ons eigen Melkwegstelsel. ‘Voor het eerst is ons team bijeengekomen om verslag uit te brengen over de ontdekking van een zwart gat, in plaats van er eentje te ontmaskeren,’ aldus onderzoeksleider Tomer Shenar.

De James Webb-ruimtetelescoop van NASA, ESA en CSA laat opkomende stellaire kraamkamers en individuele sterren in de Carinanevel zien die voorheen aan het zicht werden onttrokken. De nieuwe beelden laten zien hoe de camera's van Webb door kosmisch stof kunnen turen en nieuw licht werpen op de vorming van sterren. Objecten in de vroegste, snelle fasen van stervorming zijn moeilijk vast te leggen, maar de extreme gevoeligheid, ruimtelijke resolutie en beeldvormingscapaciteit van de James Webb Space Telescope kunnen deze ongrijpbare gebeurtenissen prachtig in kaart brengen.