De Nobelprijs medaille
Credit: Erik Lindberg

De Nobelprijs natuurkunde is een jaarlijkse (geld)prijs die wordt uitgereikt aan wetenschappers die een belangrijke bijdrage geleverd hebben in de fysica. Buiten de nobelprijs natuurkunde, bestaat er ook een Nobelprijs voor de scheikunde, fysiologie, letterkunde, vrede en economische wetenschappen. De geldprijs bedraagt 10 miljoen Zweedse kronen of ongeveer 1,1 miljoen euro. De prijswinnaars worden gekozen door het Karolinska Instituut in Stockholm. Enkel de Nobelprijs voor de Vrede wordt door een Zweedse parlementaire commissie uitgereikt.

De Nobelprijs werd gesticht door de Zweedse industrieel Alfred Nobel, beter bekend als de uitvinder van het dynamiet. De eerste uitreiking vond plaats in het jaar 1901, in de Muziekacademie van Stockholm. Vanaf 1902 vindt de uitreiking volgens traditie jaarlijks plaats op 10 december, de sterfdag van Nobel, door de Zweedse en de Noorse koning. De uitreiking vindt respectievelijk plaats in de Concertzaal van Stockholm (Stockholms Konserthus) en in het stadhuis van Oslo. In Noorwegen wordt de Nobelprijs voor de Vrede uitgereikt. In september van elk jaar, tegen de tijd dat de Nobelprijzen worden bekendgemaakt, start de selectieprocedure voor het volgend jaar. Aan ongeveer drieduizend wetenschappers van over heel de wereld wordt gevraagd kandidaten op hun vakgebied voor te dragen. Daarnaast hebben ook alle winnaars uit het verleden het recht iemand te nomineren. De lijst met kandidaten die hieruit voortvloeit, wordt uiteindelijk vanaf maart ter advies voorgelegd aan een aantal gezaghebbende instituten.

Overzicht van de laureaten natuurkunde 

2015: Takaaki Kajita, Arthur B. McDonald
2014: 
Isamu Akasaki, Hiroshi Amano, Shuji Nakamura
2013: 
François Englert, Peter Higgs
2012: 
Serge Haroche, David Wineland
2011: 
Saul Perlmutter, Brian Schmidt, Adam Riess

2010: Andre Geim, Konstantin Novoselov
2009:
Charles Kao / Willard Boyle, George E. Smith
2008: 
Yoichiro Nambu / Makoto Kobayashi, Toshihide Maskawa
2007: 
Peter Grünberg, Albert Fert
2006
: John C Mather, George F Smoot
2005: Roy J. Glauber, John L. Hall, Theodor W. Hänsch
2004: David J. Gross, H. David Politzer, Frank Wilczek
2003: Alexei A. Abrikosov, Vitaly L. Ginzburg, Anthony J. Leggett
2002: Raymond Davis Jr., Masatoshi Koshiba, Riccardo Giacconi
2001: Eric A. Cornell, Wolfgang Ketterle, Carl E. Wieman

2000: Zhores I. Alferov, Herbert Kroemer, Jack S. Kilby
1999: Gerardus 't Hooft, Martinus J.G. Veltman
1998: Robert B. Laughlin, Horst L. Störmer, Daniel C. Tsui
1997: Steven Chu, Claude Cohen-Tannoudji, William D. Phillips
1996: David M. Lee, Douglas D. Osheroff, Robert C. Richardson
1995: Martin L. Perl, Frederick Reines
1994: Bertram N. Brockhouse, Clifford G. Shull
1993: Russell A. Hulse, Joseph H. Taylor Jr.
1992: Georges Charpak
1991: Pierre-Gilles de Gennes

1990: Jerome I. Friedman, Henry W. Kendall, Richard E. Taylor
1989: Norman F. Ramsey, Hans G. Dehmelt, Wolfgang Paul
1988: Leon M. Lederman, Melvin Schwartz, Jack Steinberger
1987: J. Georg Bednorz, K. Alex Müller
1986: Ernst Ruska, Gerd Binnig, Heinrich Rohrer
1985: Klaus von Klitzing
1984: Carlo Rubbia, Simon van der Meer
1983: Subramanyan Chandrasekhar, William A. Fowler
1982: Kenneth G. Wilson
1981: Nicolaas Bloembergen, Arthur L. Schawlow, Kai M. Siegbahn

1980: James Cronin, Val Fitch
1979: Sheldon Glashow, Abdus Salam, Steven Weinberg
1978: Pyotr Kapitsa, Arno Penzias, Robert Woodrow Wilson
1977: Philip W. Anderson, Sir Nevill F. Mott, John H. van Vleck
1976: Burton Richter, Samuel C.C. Ting
1975: Aage N. Bohr, Ben R. Mottelson, James Rainwater
1974: Martin Ryle, Antony Hewish
1973: Leo Esaki, Ivar Giaever, Brian D. Josephson
1972: John Bardeen, Leon N. Cooper, Robert Schrieffer
1971: Dennis Gabor

1970: Hannes Alfvan, Louis Néel
1969: Murray Gell-Mann
1968: Luis Alvarez
1967: Hans Bethe
1966: Alfred Kastler
1965: Sin-Itiro Tomonaga, Julian Schwinger, Richard P. Feynman
1964: Charles H. Townes, Nicolay G. Basov, Aleksandr M. Prokhorov
1963: Eugene Wigner, Maria Goeppert-Mayer, J. Hans D. Jensen
1962: Lev Landau
1961: Robert Hofstadter, Rudolf Mössbauer

1960: Donald A. Glaser
1959: Emilio Segrè, Owen Chamberlain
1958: Pavel A. Cherenkov, Il'ja M. Frank, Igor Y. Tamm
1957: Chen Ning Yang, Tsung-Dao Lee
1956: William B. Shockley, John Bardeen, Walter H. Brattain
1955: Willis E. Lamb, Polykarp Kusch
1954: Max Born, Walther Bothe
1953: Frits Zernike
1952: Felix Bloch, E. M. Purcell
1951: John Cockcroft, Ernest T.S. Walton

1950: Cecil Powell
1949: Hideki Yukawa
1948: Patrick M.S. Blackett
1947: Edward V. Appleton
1946: Percy W. Bridgman
1945: Wolfgang Pauli
1944: Isidor Isaac Rabi
1943: Otto Stern
1942: 1/3 van het prijzengeld werd toegewezen aan het algemeen fonds, 2/3 aan een speciaal fonds.
1941: 1/3 van het prijzengeld werd toegewezen aan het algemeen fonds, 2/3 aan een speciaal fonds.

1940: 1/3 van het prijzengeld werd toegewezen aan het algemeen fonds, 2/3 aan een speciaal fonds.
1939: Ernest Lawrence
1938: Enrico Fermi
1937: Clinton Davisson, George Paget Thomson
1936: Victor F. Hess, Carl D. Anderson
1935: James Chadwick
1934: 1/3 van het prijzengeld werd toegewezen aan het algemeen fonds, 2/3 aan een speciaal fonds.
1933: Erwin Schrödinger, Paul A.M. Dirac
1932: Werner Heisenberg
1931: Het prijzengeld werd toegewezen aan een speciaal fonds.

1930: Venkata Raman
1929: Louis de Broglie
1928: Owen Willans Richardson
1927: Arthur H. Compton, C.T.R. Wilson
1926: Jean Baptiste Perrin
1925: James Franck, Gustav Hertz
1924: Manne Siegbahn
1923: Robert A. Millikan
1922: Niels Bohr
1921: Albert Einstein

1920: Charles Edouard Guillaume
1919: Johannes Stark
1918: Max Planck
1917: Charles Glover Barkla
1916: Het prijzengeld werd toegewezen aan een speciaal fonds.
1915: William Bragg, Lawrence Bragg
1914: Max von Laue
1913: Heike Kamerlingh Onnes
1912: Gustaf Dalén
1911: Wilhelm Wien

1910: Johannes Diderik van der Waals
1909: Guglielmo Marconi, Ferdinand Braun
1908: Gabriel Lippmann
1907: Albert A. Michelson
1906: J.J. Thomson
1905: Philipp Lenard
1904: Lord Rayleigh
1903: Henri Becquerel, Pierre Curie, Marie Curie
1902: Hendrik A. Lorentz, Pieter Zeeman
1901: Wilhelm Conrad Röntgen

Dit gebeurde vandaag in 1990

Het gebeurde toen

Lancering van het Amerikaanse ruimteveer Discovery (STS-41) met aan boord het Amerikaans-Europese zonne-observatorium Ulysses. In 1994 onderzocht Ulysses de zuidpool van de Zon en in 1995 de noordpool. In 1999 en 2000 werden de poolgebieden van de Zon nogmaals gepasseerd. Ulysses was de eerste ruimtesonde die de poolgebieden van de Zon bestudeerde. Foto: NASA

Ontdek meer gebeurtenissen

Redacteurs gezocht

Ben je een amateur astronoom met een sterke pen? De Spacepage redactie is steeds op zoek naar enthousiaste mensen die artikelen of nieuws schrijven voor op de website. Geen verplichtingen, je schrijft wanneer jij daarvoor tijd vind. Lijkt het je iets? laat het ons dan snel weten!

Wordt medewerker

Steun Spacepage

Deze website wordt aan onze bezoekers blijvend gratis aangeboden maar om de hoge kosten om de site online te houden te drukken moeten we wel het nodige budget kunnen verzamelen. Ook jij kunt uw bijdrage leveren door ons te ondersteunen met uw donatie zodat we u blijvend kunnen voorzien van het laatste nieuws en artikelen boordevol informatie.

100%

Sociale netwerken