Astronomen hebben de ontdekking bevestigd van een zeldzame hemelgast: een komeet van buiten ons zonnestelsel. Dit interstellaire object, dat officieel de naam 3I/ATLAS heeft gekregen, is pas het derde interstellaire object dat ooit is waargenomen, na de beroemde 1I/ʻOumuamua in 2017 en 2I/Borisov in 2019.
Een bezoeker van buiten de leegte
De komeet werd voor het eerst gezien op 1 juli 2025 door de Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System (ATLAS) telescoop in Río Hurtado, Chili. Zijn ongebruikelijke baan deed meteen vermoeden dat hij afkomstig was uit de interstellaire ruimte. Dit werd later bevestigd door astronomen over de hele wereld en het object kreeg zijn officiële naam: 3I/ATLAS, wat aangeeft dat het het derde interstellaire object is dat bekend is. 3I/ATLAS bevindt zich op ongeveer 670 miljoen kilometer van de zon en zal eind oktober 2025 het dichtst naderen. Het object is vermoedelijk 20 kilometer breed en verplaatst zich met een snelheid van ongeveer 60 km/s ten opzichte van de zon. Hij vormt geen gevaar voor de aarde, want hij komt niet dichterbij dan 240 miljoen kilometer, meer dan 1,5 keer de afstand tussen de aarde en de zon.
ESA spoort de interstellaire indringer op
ESA's Planetary Defence Office reageerde snel op de ontdekking. Geautomatiseerde detectiesystemen waarschuwden de astronomen van ESA, die bijdragen aan wereldwijde inspanningen om het pad van de komeet te volgen en bewijs van zijn bestaan te vinden in oudere gegevens, een proces dat bekend staat als ‘precovery’. Astronomen van ESA gebruiken telescopen in Hawaï, Chili en Australië om de voortgang van de komeet te volgen. Sommige van deze telescopen zijn eigendom van ESA, andere worden ter beschikking gesteld als onderdeel van langdurige samenwerkingsverbanden.
Deze inspanningen maken deel uit van ESA's bredere missie om 'Near Earth Objects' te detecteren, te volgen en te karakteriseren, hoewel 3I/ATLAS daar niet toe wordt gerekend vanwege zijn afstand tot onze planeet. Wetenschappers willen nu meer te weten komen over de samenstelling en het gedrag van deze interstellaire bezoeker. 3I/ATLAS is een actieve komeet. Als hij bij het naderen van onze ster voldoende opwarmt, kan hij beginnen te sublimeren, een proces waarbij bevroren gassen direct in damp veranderen en stof- en ijsdeeltjes de ruimte in worden geslingerd om een gloeiende coma en staart te vormen. Tegen de tijd dat de komeet zijn dichtste punt bij de aarde bereikt, zal hij echter verborgen zijn achter de zon. Verwacht wordt dat de komeet begin december weer tevoorschijn zal komen, zodat astronomen hem opnieuw kunnen bestuderen.
Een overblijfsel van een verre wereld
Wat interstellaire objecten zoals 3I/ATLAS zo bijzonder maakt, is hun absoluut vreemde aard. Terwijl elke planeet, maan, asteroïde, komeet en levensvorm die in ons zonnestelsel is ontstaan een gemeenschappelijke oorsprong heeft, een gemeenschappelijke erfenis, zijn interstellaire bezoekers echte buitenstaanders. Het zijn overblijfselen van andere planetenstelsels, die aanwijzingen met zich meedragen over de vorming van werelden ver voorbij de onze. Het kan duizenden jaren duren voordat de mens een planeet in een ander zonnestelsel bezoekt en interstellaire kometen bieden ons de prikkelende kans om iets buitenaards aan te raken. Deze ijzige zwervers bieden een zeldzame, tastbare verbinding met het grotere heelal - met materialen die gevormd zijn in omgevingen die totaal anders zijn dan de onze. Een komeet bezoeken zou de mensheid in contact brengen met het heelal op een veel grotere schaal.
ESA-missie zal het onbekende onderscheppen
Hiervoor bereidt ESA de Comet Interceptor-missie voor. Het onbemande ruimtevaartuig zal in 2029 gelanceerd worden in een parkeerbaan op het Zon-Aarde Lagrangepunt 2 (L2), wachtend op een geschikt doelwit - een ongerepte komeet uit de verre Oortwolk die ons zonnestelsel omringt, of, onwaarschijnlijk maar zeer aantrekkelijk, een interstellair object. Hoewel het onwaarschijnlijk is dat we een interstellair object zullen ontdekken dat bereikbaar is voor Comet Interceptor, zal het als eerste demonstratie van een snelle reactiemissie die in de ruimte wacht op zijn doel, een wegbereider zijn voor mogelijke toekomstige missies om deze mysterieuze bezoekers te onderscheppen. Of het nu 1I/'Oumuamua, 2I/Borisov, 3I/ATLAS of het toekomstige doelwit van een interceptormissie is, elke nieuwe interstellaire bezoeker herinnert ons eraan dat we deel uitmaken van een uitgestrekt en dynamisch sterrenstelsel - en dat het heelal soms naar ons toe komt.
Bron: ESA
