Heelal
Voor het eerst hebben astronomen beelden vastgelegd van een andere ster dan de zon, die voldoende detailrijk zijn om de beweging van gasbellen op diens oppervlak te kunnen volgen. De beelden van de ster, R Doradus, zijn in juli en augustus 2023 verkregen met de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), een telescoop die mede-eigendom is van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO).
Als dit sterrenstelsel typisch is, dan geeft het onderzoek, dat vandaag is gepubliceerd in Nature Astronomy, aan dat ons sterrenstelsel al een wisselwerking heeft met zijn naaste buur, Andromeda. Waar eindigt een sterrenstelsel en begint de diepe ruimte? Het lijkt een eenvoudige vraag, totdat je beter kijkt naar het gas rondom sterrenstelsels, dat bekend staat als het circumgalactische medium.
De Event Horizon Telescope (EHT)-samenwerking heeft met behulp van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) en andere faciliteiten testwaarnemingen gedaan waarbij de hoogste resolutie is bereikt die ooit vanaf het aardoppervlak is verkregen [1]. Ze hebben dit voor elkaar gekregen door licht van verre sterrenstelsels te detecteren op een frequentie van ongeveer 345 gigahertz, wat overeenkomt met een golflengte van 0,87 millimeter. De EHT-partners verwachten dat ze in de toekomst afbeeldingen van zwarte gaten kunnen maken die vijftig procent gedetailleerder zijn dan voorheen mogelijk was, waardoor het gebied net buiten de rand van nabije superzware zwarte gaten scherper in beeld kan worden gebracht.
Onderzoekers van het Center for High Angular Resolution Astronomy (CHARA) Array van Georgia State University hebben nieuwe details ontdekt over de grootte en het uiterlijk van de Poolster. Het nieuwe onderzoek is gepubliceerd in The Astrophysical Journal. De noordpool van de aarde wijst naar een richting in de ruimte die wordt gemarkeerd door de Poolster. Polaris is zowel een navigatiehulp als een opmerkelijke ster op zichzelf. Het is het helderste lid van een drievoudig sterrensysteem en is een pulserende veranderlijke ster.
Eind 2019 begon het tot dan toe onopvallende sterrenstelsel SDSS1335+0728 plotseling helderder te stralen dan ooit tevoren. Om te begrijpen waarom, hebben astronomen gegevens van diverse instrumenten in de ruimte en op de grond, waaronder de Very Large Telescope (VLT) van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO), gebruikt om bij te houden hoe de helderheid van het stelsel is veranderd.
Astronomen van het MIT hebben het ongrijpbare sterlicht rond een aantal van de vroegste quasars in het heelal waargenomen. De verre signalen, die meer dan 13 miljard jaar teruggaan tot de kinderschoenen van het heelal, onthullen aanwijzingen over hoe de allereerste zwarte gaten en sterrenstelsels zich ontwikkelden. Quasars zijn de zinderende centra van actieve sterrenstelsels, die in hun kern een onverzadigbaar superzwaar zwart gat herbergen.
ESA's Gaia ruimtetelescoop heeft de geschiedenis van ons sterrenstelsel verder ontrafeld en twee verrassende stromen van sterren ontdekt die meer dan 12 miljard jaar geleden werden gevormd en in elkaar overvloeiden. De twee stromen, Shakti en Shiva genaamd, hebben geholpen bij de vorming van de jonge Melkweg. Ze zijn allebei zo oud dat ze waarschijnlijk zelfs eerder zijn gevormd dan de oudste delen van de spiraalarmen en -schijf van ons huidige sterrenstelsel.
Astronomen hebben het grootste volume ooit van het heelal in kaart gebracht met een nieuwe kaart van actieve superzware zwarte gaten in het centrum van sterrenstelsels. Deze zwarte gaten, quasars genaamd, zijn ironisch genoeg een van de helderste objecten in het heelal. De nieuwe kaart registreert de locatie van ongeveer 1,3 miljoen quasars in ruimte en tijd, waarvan de verste helder schenen toen het heelal nog maar 1,5 miljard jaar oud was (ter vergelijking: het heelal is nu 13,7 miljard jaar oud).
De ster J1010+2358 stamt mogelijk af van slechts één van de eerste sterren, waardoor het een krachtige sonde zou zijn voor de ongrijpbare eerste generatie sterren. Uit nieuw onderzoek blijkt echter dat de eigenschappen van de ster overeenkomen met verschillende stellaire voorouders. De eerste sterren in het heelal ontstonden in wolken van ongerept gas met alleen waterstof, helium en een klein beetje lithium.
Het inwendige van zwarte gaten blijft een raadsel voor de wetenschap. In 1916 schetste de Duitse natuurkundige Karl Schwarzschild een oplossing voor de algemene relativiteitsvergelijkingen van Albert Einstein, waarin het centrum van een zwart gat bestaat uit een zogenaamde singulariteit, een punt waarop ruimte en tijd niet langer bestaan.
James Webb Space Telescope
Astrofotografie
Ruimtevaart in China
Dit gebeurde vandaag in 1990
Lancering van het Amerikaanse ruimteveer Discovery (STS-41) met aan boord het Amerikaans-Europese zonne-observatorium Ulysses. In 1994 onderzocht Ulysses de zuidpool van de Zon en in 1995 de noordpool. In 1999 en 2000 werden de poolgebieden van de Zon nogmaals gepasseerd. Ulysses was de eerste ruimtesonde die de poolgebieden van de Zon bestudeerde. Foto: NASA
Redacteurs gezocht
Ben je een amateur astronoom met een sterke pen? De Spacepage redactie is steeds op zoek naar enthousiaste mensen die artikelen of nieuws schrijven voor op de website. Geen verplichtingen, je schrijft wanneer jij daarvoor tijd vind. Lijkt het je iets? laat het ons dan snel weten!
Wordt medewerkerSteun Spacepage
Deze website wordt aan onze bezoekers blijvend gratis aangeboden maar om de hoge kosten om de site online te houden te drukken moeten we wel het nodige budget kunnen verzamelen. Ook jij kunt uw bijdrage leveren door ons te ondersteunen met uw donatie zodat we u blijvend kunnen voorzien van het laatste nieuws en artikelen boordevol informatie.
