Illustratie van een zwart gat dat een röntgenflits uitzendt vanuit zijn corona, die vervolgens door de accretieschijf rondom wordt weerkaatst.
Foto: Dan Wilkins

Een internationaal team van astronomen, waaronder Elisa Costantini (SRON), heeft voor het eerst licht waargenomen afkomstig van de achterkant van een zwart gat. Deze straling komt oorspronkelijk uit de corona rondom het zwarte gat, als röntgenstraling. Na een reeks sterke röntgenflitsen vanaf de voorkant volgde een serie zwakke flitsen, die vanaf de achterkant moeten zijn weerkaatst op de accretieschijf rond het zwarte gat.

Terwijl de onderzoekers een superzwaar zwart gat bekeken dat lustig röntgenstraling aan het rondstrooien was in het centrum van een sterrenstelsel hier 800 miljoen lichtjaar vandaan, viel ze een interessant patroon op. Ze zagen een reeks heldere röntgenflitsen—spannend, maar niet ongehoord—en toen ving de telescoop iets onverwachts op: een stel röntgenflitsen die zwakker, later en van een andere golflengte waren. De oorspronkelijke motivatie achter het onderzoek was om een mysterieuze eigenschap van veel zwarte gaten te onderzoeken: zijn corona. Als kosmisch gas richting een superzwaar zwart gat valt vormt het een zogenoemde corona rondom het zwarte gat, waarbij het röntgenstraling uitzendt. Dit röntgenlicht kan worden bestudeerd om een zwart gat te karakteriseren en in kaart te brengen.

Het gas binnen een corona wordt miljoenen graden heet; genoeg om elektronen van atomen te scheiden, zodat er een gemagnetiseerd plasma ontstaat. De magnetische veldlijnen zitten gevangen in de krachtige rotatie van het zwarte gat, waardoor ze zodanig opgewonden en verstrikt raken dat ze uiteindelijk breken. Dit proces is zo vergelijkbaar met wat er rondom onze Zon gebeurt dat het dezelfde naam heeft gekregen: corona. Voor hun onderzoek richtten de astronomen de ruimtetelescopen NuSTAR (NASA) en XMM-Newton (ESA) op het sterrenstelsel I Zwicky 1. Ze detecteerden een reeks röntgenflitsen, en terwijl ze die bestudeerden merkten ze een serie zwakkere flitsen op. Ze kwamen erachter dat dit dezelfde flitsen zijn, maar dan van de achterkant, als echo teruggekaatst op de accretieschijf rond het zwarte gat—een eerste glimp van de achterkant van een zwart gat.

'Hoewel we eraan gewend zijn dat accretieschijven vaak flitsen uitzenden en grillig gedrag vertonen, was dit de eerste keer dat we er een paar van konden gebruiken om de achterkant van het zwarte gatsysteem op te sporen,' zegt Costantini. 'Dit zou een nieuw hoofdstuk kunnen inluiden voor het onderzoek naar accretieschijven.' De toekomstige Athena-röntgentelescoop, die in 2031 wordt gelanceerd en waar SRON belangrijke bijdragen aan levert, biedt mogelijkheden om corona's rond zwarte gaten tot in nog meer detail te bestuderen.

Dit onderzoek is uitgevoerd onder leiding van Stanford University. Co-auteurs zijn aangesteld bij Saint Mary’s University, SRON Netherlands Institute for Space Research, Universiteit van Amsterdam and The Pennsylvania State University.

Bron: SRON

Dit gebeurde vandaag in 1969

Het gebeurde toen

Lancering vanop de Bajkonoer lanceerbasis van de Russische Sojoez 6 ruimtecapsule met aan boord de kosmonauten Georgi Shonin en Valeri Kubasov. Aan boord van het ruimtetuig bevond zich de Vulcan-oven die men gebruikt voor las- en smeltproeven en werden verbeterde navigatie-, stabilisatie- en besturingssystemen getest. Daarnaast moest de Sojoez 6 ook de koppeling van Sojoez 7 en 8 in beeld brengen. Omwille van technische problemen kon deze koppeling niet doorgaan. Shonin en Kubasov keerden na 4 dagen en 22 uur uiteindelijk naar de Aarde. Foto: Roscosmos

Ontdek meer gebeurtenissen

Redacteurs gezocht

Ben je een amateur astronoom met een sterke pen? De Spacepage redactie is steeds op zoek naar enthousiaste mensen die artikelen of nieuws schrijven voor op de website. Geen verplichtingen, je schrijft wanneer jij daarvoor tijd vind. Lijkt het je iets? laat het ons dan snel weten!

Wordt medewerker

Steun Spacepage

Deze website wordt aan onze bezoekers blijvend gratis aangeboden maar om de hoge kosten om de site online te houden te drukken moeten we wel het nodige budget kunnen verzamelen. Ook jij kunt uw bijdrage leveren door ons te ondersteunen met uw donatie zodat we u blijvend kunnen voorzien van het laatste nieuws en artikelen boordevol informatie.

100%

Sociale netwerken