De IRIS2-satellietconstellatie is het antwoord van de Europese Unie op de dringende uitdaging van morgen en biedt verbeterde communicatiecapaciteiten aan overheidsgebruikers en bedrijven, en zorgt tegelijkertijd voor hogesnelheidsinternetbreedband om verbindingsloze zones te overbruggen. Het Europese IRIS project, wat staat voor 'Infrastructure for Resilience, Interconnectivity, and Security by Satellite' moet de tegenhanger worden van het Starlink project van het Amerikaanse ruimtevaartbedrijf SpaceX en tegen 2027 zoud e Europese constellatie al operationeel moeten zijn. Net als Starlink zal IRIS2 ook internetconnectiviteit aanbieden vanuit een lage baan om de aarde. Het prijskaartje van dit nieuwe ambitieuze Europese ruimtevaartproject wordt geraamd op ongeveer zes miljard euro.
Versterking van de satellietverbindingen in de EU
Onze wereld gaat een nieuw digitaal tijdperk binnen, waardoor onze economie en veiligheid steeds afhankelijker worden van veilige en veerkrachtige connectiviteit. Gekenmerkt door een steeds grotere behoefte aan hyperconnectiviteit, grote technologische veranderingen en het streven naar digitale soevereiniteit, is veilige connectiviteit in het huidige decennium een openbaar goed geworden, met een ongekende toename van de vraag naar satellietdiensten. In een geopolitieke context waarin cyber- en hybride bedreigingen toenemen, neemt de bezorgdheid over veiligheid en veerkracht toe en is er behoefte aan een kwantitatieve en kwalitatieve verbetering van de satellietcapaciteit van de EU-overheid, in de richting van betere beveiligingsoplossingen, lage latentie en grotere bandbreedte. Om de huidige en toekomstige uitdagingen aan te gaan en tegelijk de autonomie en digitale soevereiniteit van het continent te ondersteunen, heeft de Europese Unie een ambitieus plan voorgesteld voor de ontwikkeling van IRIS2: het nieuwe beveiligde connectiviteitssysteem in de ruimte. IRIS2 (Infrastructure for Resilience, Interconnectivity and Security by Satellite) zal een nieuwe op de ruimtevaart gebaseerde pijler vormen voor een digitaal, veerkrachtig en veiliger Europa en zal het Europese concurrentievermogen en de maatschappelijke vooruitgang bevorderen.
Een beveiligd communicatiesysteem in de ruimte ten behoeve van de EU-burgers
Met de ontwikkeling van een ultramodern connectiviteitssysteem zal Europa verbeterde communicatiecapaciteiten bieden aan zowel overheidsgebruikers als zakelijke gebruikers. Het systeem zal een grote verscheidenheid aan overheidstoepassingen ondersteunen, voornamelijk op het gebied van bewaking (bv. grensbewaking), crisisbeheer (bv. humanitaire hulp) en de verbinding met en bescherming van belangrijke infrastructuren (bv. veilige communicatie voor EU-ambassades). Het systeem zal ook toepassingen voor de massamarkt mogelijk maken, zoals mobiele en vaste breedbandsatelliettoegang, satelliettrunking voor B2B-diensten, satelliettoegang voor vervoer, versterkte netwerken via satelliet en satellietbreedband en clouddiensten. Door gebruik te maken van baanbrekende technologieën, waaronder kwantum, zal het multi-orbitale beveiligde EU-connectiviteitssysteem de beschikbaarheid op lange termijn garanderen van betrouwbare, veilige en kosteneffectieve satellietcommunicatiediensten op wereldschaal. Het zal de verdere ontwikkeling van hogesnelheidsbreedband en naadloze connectiviteit in de hele Unie mogelijk maken, dode zones in de communicatie wegnemen en de cohesie tussen de lidstaten vergroten, en connectiviteit over geografische gebieden van strategisch belang buiten de Unie mogelijk maken. Het zal ook de inzet van innovatieve en ontwrichtende technologieën stimuleren, waarbij met name het ecosysteem van de "nieuwe ruimte" wordt benut.
Nu handelen, met een stapsgewijze aanpak
Aangezien wereldwijde satellietconnectiviteit snel een strategische troef wordt voor veiligheid, beveiliging en veerkracht, moet de EU dringend actie ondernemen om onbeperkte toegang te garanderen. Voor de invoering van IRIS2 zal een stapsgewijze aanpak worden gevolgd, met de ambitie om in 2024 de eerste diensten te leveren en in 2027 volledige operationele capaciteit te bereiken.
Bundeling van de krachten van de openbare en de particuliere sector
Van de particuliere sector wordt een belangrijke rol verwacht. Het programma voorziet in de oprichting van een concessie voor de uitvoering van IRIS2. Naast de optimalisering van de kosten die dit biedt (bijvoorbeeld het delen van de risico's van ontwerp, ontwikkeling en invoering met de particuliere sector), waarbij de veiligheid en beschikbaarheid van overheidsdiensten wordt gewaarborgd (de Unie zal eigenaar zijn van het deel van de systeeminfrastructuur dat verband houdt met de veiligheid), zal de instelling van een concessie een gunstig klimaat scheppen voor de ontwikkeling van innovatieve oplossingen, met name door de betrokkenheid van actoren uit het ecosysteem van de "nieuwe ruimte". Het programma zal uiteraard ook gebruik maken van de expertise van onze vertrouwde partners EUSPA en ESA.
IRIS2 ondersteunt de economische en maatschappelijke groei van de EU en de sociale cohesie door het verkleinen van de digitale kloof. Door gebruik te maken van kwantumcryptografie via de Europese infrastructuur voor kwantumcommunicatie (EuroQCI) en verbeterde cyberbeveiliging via een secure-by-design-aanpak voor de infrastructuur, zal het systeem zijn gebruikers een ongekend veiligheidsniveau bieden. Door de integratie van innovatieve technologieën, afkomstig van zowel gevestigde spelers uit de ruimtevaartindustrie met bewezen technologie als het ontwrichtende ecosysteem van de "nieuwe ruimte", zal het ook schaalbaarheid bieden voor toekomstige behoeften, dankzij een multi-orbitale aanpak (lage, middelhoge en geosynchrone banen). Tot slot wordt verwacht dat specifieke nuttige ladingen aan boord van het beoogde systeem de mogelijkheden en diensten van andere onderdelen van het ruimtevaartprogramma van de Unie zullen verbeteren en uitbreiden.
Bron: Europese Commissie
