Door de droogte zijn Namibische woestijnolifanten gedwongen om water te zoeken in de buurt van menselijke nederzettingen. Maar ontmoetingen tussen mensen en deze reusachtige zoogdieren lopen vaak uit op tragedies. Olifanten worden neergeschoten en hun populatie neemt af. Een natuurbeschermingsproject dat gebruik maakt van een combinatie van GPS-gegevens en satellietbeelden met hoge resolutie probeert de twee soorten te helpen vreedzaam naast elkaar te leven.
Zonder dit project zou de zeldzame woestijnpopulatie binnenkort wel eens kunnen uitsterven. Er leven ongeveer 24.000 olifanten in Namibië, een land in het zuidwesten van Afrika dat bekend staat om zijn woestijnlandschappen en wildparken. De meeste van hen leven in het weelderige groen van het Etosha National Park in het noorden van het land en in de buurt van de grens met Botswana in het noordoosten. Maar door de eeuwen heen hebben kleinere groepen olifanten zich gewaagd in de drogere vlaktes in de westelijke Kunene-regio en hebben ze daar leren overleven. Deze olifanten fascineren zoölogen vanwege hun vermogen om te gaan met de barre weersomstandigheden in het gebied, waaronder sterke, ijskoude winden en afwisselend droogte en zware regenval.
“Op de een of andere manier weten deze olifanten wanneer de wind komt voordat die komt”, vertelde Christin Winter, Conservation Program Manager bij de Namibische liefdadigheidsinstelling Elephant-Human Relations Aid (EHRA), aan Space.com. “Ze weten waar ze zich kunnen verschuilen; ze weten waar het water zich zal verzamelen als het regent, omdat ze zich dat van voorgaande seizoenen herinneren.” Maar de extreme omstandigheden dwingen deze olifanten ook om menselijke nederzettingen te benaderen. Wanneer er droogte heerst, hebben olifanten geen andere keuze dan hun watervoorraden met mensen te delen, ondanks dat ze maar al te goed weten dat mensen een dodelijk gevaar vormen.
Vóór de Namibische onafhankelijkheidsoorlog, die woedde van het midden van de jaren zestig tot het einde van de jaren tachtig, wisten de lokale bewoners in de woestijnen van West-Namibië hoe ze met olifanten moesten leven. Maar stroperij voor vlees en ivoor decimeerde de populatie zo sterk dat de olifanten tijdens de oorlog verdwenen. In de jaren negentig begonnen ze terug te keren, maar tegen die tijd had sociale verandering de traditionele kennis uitgewist. Nieuwe kolonisten kwamen naar de regio en brachten veel misvattingen over de reusachtige zoogdieren met zich mee. “Er bestaat veel angst en folklore rond olifanten, bijvoorbeeld dat ze mensen eten”, zei Winter. “Maar er zijn ook andere problemen geweest. Olifanten kunnen infrastructuur vernielen en zelfs huizen beschadigen. Als je ze 's nachts tegenkomt en niet weet wat je moet doen, kan dat gevaarlijk worden.”
Lokale boeren nemen vaak hun toevlucht tot het verdedigen van hun eigendom met brute kracht. Olifanten worden neergeschoten, dwalen gewond rond en sterven in de velden. Van een populatie die ooit ongeveer 3.000 dieren telde, zijn er vandaag de dag nog maar 150 dieren over in de regio. “Meer dan de helft van de lokale populatie woestijnolifanten is binnen een paar jaar verdwenen”, aldus Winter. "De situatie is enigszins gestabiliseerd, maar er zijn ook andere milieufactoren die ervoor zorgen dat kalveren niet overleven. We hebben een zeer laag aantal volwassen olifanten en zeer weinig tieners, wat natuurlijk niet geweldig is."
In een poging om de lokale bevolking te helpen samenleven met deze prachtige diersoort zonder dat beide partijen schade ondervinden, hebben de onderzoekers in 2021 drie olifanten uit de meest getroffen groep voorzien van GPS-halsbanden om hun bewegingen te volgen. Wanneer een olifant een dorp of boerderij nadert, genereert het “Earth Ranger”-systeem een waarschuwing die in realtime met de gemeenschap wordt gedeeld. Sinds de invoering van het geofencing-systeem is het aantal incidenten met mensen afgenomen, aldus Winter. Om de situatie nog verder te verbeteren, proberen de onderzoekers de GPS-trackinggegevens te combineren met hoge-resolutiebeelden van de Pleiades Neo-satellieten van Airbus om te begrijpen waarom en wanneer de olifanten dorpen en boerderijen bezoeken. Ze hebben gegevens verzameld tijdens de droogte en het daaropvolgende regenseizoen om te begrijpen hoe de bewegingspatronen van de olifanten gedurende het jaar veranderen.
“De olifanten kiezen zelfs in een risicovolle omgeving een plek waar ze zich het veiligst voelen en waar vegetatie en water is”, aldus Winter. “Als er voldoende water en voedsel is, weegt dat voor hen zwaarder dan het risico om door schoten te worden gedood, wat ons verbaasde. Ze zijn bereid om de gevolgen te riskeren.” Olifanten staan bekend om hun feilloze geheugen en herinneren zich de tragedies die mensen hun families hebben aangedaan, aldus Winter. Ze naderen dorpen alleen 's nachts en bewegen zich bijna “als geesten”, waarbij ze bij het eerste teken van menselijke aanwezigheid wegvluchten.
De onderzoekers hopen dat de satellietgegevens kunnen helpen bij het ontwerpen van nieuwe strategieën om de co-existentie tussen mensen en olifanten te vergemakkelijken. “We proberen de natuurlijke waterpunten te beschermen en drinkbakken en dammen strategisch te plaatsen, zodat de olifanten 's nachts niet door de dorpen hoeven te trekken”, aldus Winter. De satellietbeelden helpen bij het identificeren van olifantenhotspots, waardoor de onderzoekers vervolgens met boeren kunnen onderhandelen. “Het grote doel is om corridors te identificeren en manieren te vinden om die habitat voor de olifanten te beschermen”, aldus Winter. “We hadden een boer die de gegevens zag en zich realiseerde dat een hoek van zijn boerderij bijna eigendom was van de olifanten, en hij stond ons toe die hoek te gebruiken in ruil voor bescherming van de rest van zijn boerderij. Met dergelijke compromissen kunnen we het conflict verminderen en de olifanten een veilige plek geven.”
Bron: Space.com
