Na het succes van de Vostok 3 en Vostok 4 missies die de eerste dubbelvlucht uit de ruimtevaartgeschiedenis van de ruimtevaart maakten in augustus 1962, besloot de Sovjet-Unie opnieuw een dubbelvlucht te organiseren waarbij ditmaal voor het eerst een vrouw in een baan om de aarde zou gebracht worden. Propaganda was in die tijd een zeer machtig wapen die de Sovjetleiders gebruikten om de bevolking achter zich te krijgen. Door een vrouw in de ruimte te brengen, zou de toenmalige premier van de Sovjet-Unie, Nikita Khrushchev, zich zeer geliefd maken bij de Russen en zou dit opnieuw een slag in het gezicht zijn van de Verenigde Staten die op dat moment enkel mannen had opgeleid voor bemande ruimtemissies. Valentina Tereshkova werd na haar geslaagde missie onthaald als een ware heldin maar het duurde niet lang eer de eerste roddels opdoken over problemen voor en tijdens haar ruimtevlucht.
Op 14 juni 1963 omstreeks 17u00 plaatselijke tijd werd, na enkele malen te zijn uitgesteld wegens verhoogde zonneactiviteit, de Vostok 5 ruimtecapsule gelanceerd vanop de Baikonur lanceerbasis met aan boord de 28-jarige gevechtspiloot en kosmonaut Valeri Bykovsky. De lancering van Bykovsky verliep niet volledig correct waardoor het ruimtetuig in een lagere baan om de aarde terecht kwam. Hierdoor werd de beoogde vluchtduur van acht dagen teruggebracht tot vijf dagen. Twee dagen later omstreeks 14u30 plaatselijke tijd werd een tweede Vostok raket met ruimtecapsule tot ontbranding gebracht die ditmaal voor het eerst in de geschiedenis een vrouw in de ruimte bracht. De 26-jarige Valentina Tereshkova werd op dat moment de 10de mens in een baan om de Aarde. Tereshkova werd samen met drie andere vrouwen uit meer dan 400 vrouwelijke kandidaten geselecteerd en had op dat moment al ervaring met parachutespringen aangezien ze lid was van een lokale vliegclub. Meteen na haar lancering kwam ze met haar Vostok 6 ruimtetuig tot op 5 kilometer afstand van de Vostok 5 ruimtecapsule. Beide kosmonauten vergaten het gebruik van codenamen toen ze onderling radiocontact maakten. Doordat de eerste vluchtdag van Valentina Tereshkova zo goed verliep besliste de vluchtleiding dat deze eerste vrouw in de ruimte twee dagen langer in een baan om de aarde mocht blijven. De Sovjet-Unie heeft lang volgehouden dat de ruimtevlucht van Tereshkova vlekkeloos verliep maar pas vele jaren na haar historische missie werd bekend dat deze moedige vrouw gedurende haar verblijf in de ruimte grote problemen had met het ruimtevoedsel en een stekende pijn had in rechter scheenbeen die tijdens haar derde dag in de ruimte ondraaglijk werd. De vluchtleiding kon ook verscheidene malen geen contact meer maken met de vrouw tijdens haar ruimteavontuur doordat ze te uitgeput was en verschillende malen onverwachts in slaap viel. In 2004 werd ook bekend gemaakt dat er een probleem was met het controleprogramma aan boord van de Vostok 6 ruimtecapsule. Dit probleem werd de eerste dag van de ruimtevlucht zelf opgemerkt door Tereshkova waarna de vluchtleiding dit probleem samen met Tereshkova konden oplossen. In de dagen en weken na haar ruimtemissie werd de eerste vrouwelijke kosmonaut door een vluchtarts er ook van beschuldigd dronken te zijn geweest net voor de start van haar vlucht maar deze beschuldiging werd door een militaire gezagvoerder later beschreven als een leugen.
Tereshkova en Bykovsky een week voor hun ruimtevlucht - Foto: Alexander Mokletsov/RIA Novosti
Tereshkova was de eerste van de twee kosmonauten die na 48 omwentelingen om de aarde gemaakt te hebben op 19 juni 1963, twee dagen en 22 uur nadat deze vrouw gelanceerd werd vanop de Baikonur lanceerbasis, terugkeerde naar onze planeet. Ze maakte een geslaagde landing waarbij ze net als alle andere Vostok ruimtevaarders op een hoogte van ongeveer 7 kilometer uit haar terugkeercapsule werd geschoten door middel van een schietstoel. De vrouw kwam 200 kilometer van het geplande landingspunt terecht op de terreinen van een boerderij waar ze hartelijk werd onthaald door de plaatselijke bevolking en een uur later opgehaald werd door reddingsteams. Tot op heden is zij nog steeds de enige vrouw die apart van het ruimtetuig landde op aarde en is zij ook nog steeds de enige vrouw die ooit alleen een ruimtemissie uitvoerde. Bykovsky keerde 4 dagen en 23 uur nadat hij gelanceerd werd, en 2,5 uur nadat Tereshkova geland was, terug naar onze planeet en net als bij de Vostok 1 en Vostok 2 missies kende de jonge ruimtevaarder problemen toen de terugkeercapsule zich niet volledig losmaakte van de service module. Vandaag de dag is Bykovsky nog steeds een recordhouder aangezien niemand na hem ooit een langere solo ruimtevlucht maakte. Door een fout van de vluchtleiding landde Bykovsky 400 kilometer van het vooropgestelde punt en werd hij door de lokale bevolking met een auto twee kilometer verder gebracht waar zijn terugkeercapsule was geland. Na de twee geslaagde Vostok dubbelvluchten plande de Sovjet-Unie een zevende Vostok ruimtemissie waarbij dokter Boris Yegorov een week lang in de ruimte zou verblijven. Net als bij het Amerikaanse Mercury ruimteprogramma, kende het Vostok programma echter maar zes missies en begon de Sovjet-Unie aan de ontwikkeling van de Voskhod en Sojoez ruimtecapsule. Desondanks de geslaagde missie van Tereshkova besliste chef-ontwerper Korolev toch om voorlopig geen vrouwen meer in de ruimte te brengen en duurde het nog 19 jaar eer Rusland opnieuw een vrouw lanceerde. Vandaag de dag is de terugkeercapsule van de Vostok 5 missie te bewonderen in het Tsiolkovski ruimtevaartmuseum in Kaloega terwijl de Vostok 6 terugkeercapsule tentoongesteld is in het RKK Energia museum nabij Moskou.
De Vostok 6 capsule te zien in Londen in 2016 - Foto: Andrew Gray
