De Perseus-cluster
Foto: Ken Crawford

Sterrenstelsels bevinden zich niet alleen in het universum maar maken vaak deel uit van een groep die men een cluster heet. In deze clusters bevinden zich ook tal van bolhopen en gaswolken. De clusters zelf maken op hun beurt ook deel uit van reusachtige groepen die men superclusters noemt en die tot de grootste structuren uit het universum behoren.

Clusters hebben ook niet altijd dezelfde kenmerken of eigenschappen maar kunnen ingedeeld worden op basis van hun grootte of samenstelling. De sterrenstelsels die op basis van hun grootte ingedeeld worden, kunnen we nog eens indelen in drie types; een 'groep', een 'samenstel' en een 'reuzencluster'. Een 'groep' is een kleine verzameling van sterrenstelsels en als bekendste voorbeeld kennen we de Lokale Groep waartoe ons Melkwegstelsel behoort. Sterrenstelsels met een grotere en meer losse structuur behoren tot een 'samenstel' en tot slot worden clusters die bestaan uit een zeer compacte opeenstapeling van sterrenstelsels geclassificeerd als een 'reuzencluster'. Wanneer clusters, of groepen van sterrenstelsels, ingedeeld worden volgens hun samenstelling, kunnen we deze onderverdelen is de 'regelmatige', 'rijke' en 'onregelmatige' clusters. Regelmatige clusters hebben meestal geen duidelijke grenzen en hebben een diameter van ongeveer 10 miljoen lichtjaar. De sterrenstelsels in deze soort clusters bewegen zich voort met een snelheid van 1 000 kilometer per seconde. Rijke clusters zijn clusters waarin duizenden sterrenstelsels zich bevinden die meestal een elliptische of lensvormige structuur hebben en  allemaal geconcentreerd zijn in het midden van de cluster. Doordat ze zich allemaal heel dicht bij elkaar bevinden in het centrum van de cluster is de kans op botsingen dan ook zeer groot waardoor er meestal veel gas wordt uitgestoten uit deze stelsels. In het centrum van een rijke cluster bevindt zich vaak een enorm groot elliptisch sterrenstelsel. De reden hiervoor moeten we zoeken bij de vele botsingen die er uiteindelijk voor zorgen dat er zich één gigantisch stelsel vormt. Een voorbeeld van zo een reusachtig stelsel in een rijke cluster is de Fornaxcluster die een diameter heeft van 22,8 miljoen lichtjaar en waarin zich in het centrum opvallend veel S0 sterrenstelsels bevinden.

-
De Fornax cluster.

Alle andere verzamelde sterrenstelsels of clusters zijn onregelmatige clusters en deze kunnen heel erg variëren in grootte. Eén van de meest bekende onregelmatige clusters is de Virgo cluster die een diameter heeft van 10 miljoen lichtjaar en zich op ongeveer 52 miljoen lichtjaar van ons bevindt. In de nabijheid van onze eigen cluster, de Lokale Groep (waar ons Melkwegstelsel zich in bevindt) bevinden zich nog tal van andere clusters zoals de M81 Groep die zich op een afstand van 12 miljoen lichtjaar van ons bevindt, de Coma cluster op 300 miljoen lichtjaar van ons en de Hercules cluster die 241,2 miljoen lichtjaar verwijderd is van ons.

De Herculescluster
De Herculescluster.

Naarmate astronomen meer inzicht kregen in clusters en sterrenstelsels, ontdekten ze dat de meeste clusters op zich ook nog eens deel uitmaakten van een veel grotere structuur waarvan de grootste 1 miljard lichtjaar groot kon zijn. Deze structuur noemde men 'superclusters'. Sterrenkundigen kwamen erachter. Onze eigen cluster, de Lokale Groep, deel uitmaakt van de Virgo supercluster. In het centrum van de Virgo supercluster bevindt zich de Virgo cluster en onze eigen cluster, de Lokale Groep, bevindt zich meer aan de rand van deze supercluster. Volgens schattingen zouden er zich in de Virgo supercluster ongeveer 100 clusters bevinden en zou deze supercluster een diameter hebben van ongeveer 200 miljoen lichtjaar. Enkele andere 'nabije' superclusters zijn de Cetus A supercluster die zich op een afstand van 1 250 miljoen lichtjaar bevindt en over 11 clusters beschikt en de Leo supercluster die uit 8 clusters bestaat en zich op 430 miljoen lichtjaar van ons bevindt. Eén van de grootste superclusters is de Horologium-Reticulum die maar liefst 32 clusters bezit en op ongeveer 800 miljoen lichtjaar van ons staat.

De Virgo cluster
De Virgo cluster.

Kris Christiaens

K. Christiaens

Medebeheerder & hoofdredacteur van Spacepage.
Oprichter & beheerder van Belgium in Space.
Ruimtevaart & sterrenkunde redacteur.

Dit gebeurde vandaag in 1802

Het gebeurde toen

De Duitse astronoom Heinrich Wilhelm Matthias Olbers ontdekt de planetoïde 2 Pallas. Dit was de tweede planetoïde die ooit werd ontdekt. De planetoïde 2 Pallas beweegt zich in een baan om de Zon op een afstand van ongeveer 416 miljoen kilometer en is ongeveer 550 kilometer groot. Deze ruimterots werd genoemd naar Pallas uit de Griekse mythologie, de dochter van Zeus en beschermgodin van de stad Athene. Foto: NASA

Ontdek meer gebeurtenissen

Redacteurs gezocht

Ben je een amateur astronoom met een sterke pen? De Spacepage redactie is steeds op zoek naar enthousiaste mensen die artikelen of nieuws schrijven voor op de website. Geen verplichtingen, je schrijft wanneer jij daarvoor tijd vind. Lijkt het je iets? laat het ons dan snel weten!

Wordt medewerker

Steun Spacepage

Deze website wordt aan onze bezoekers blijvend gratis aangeboden maar om de hoge kosten om de site online te houden te drukken moeten we wel het nodige budget kunnen verzamelen. Ook jij kunt uw bijdrage leveren door ons te ondersteunen met uw donatie zodat we u blijvend kunnen voorzien van het laatste nieuws en artikelen boordevol informatie.

23%

Sociale netwerken