Het European Space Astronomy Centre (ESAC) is de thuisbasis van het ESA's astronomisch onderzoek. Dit centrum is gevestigd in Villafranca del Castillo nabij Madrid in Spanje en werd in februari 2008 plechtig geopend door ondermeer de Spaanse Kroonprins. Het ESAC vormt de basis van de operationele centra die astronomisch en planetair onderzoek verrichten. Zo bestuderen wetenschappers vanuit het ESAC als eersten de data die afkomstig is van verschillende Europese ruimtetelescopen en ruimtesondes.

Na de realisatie van de 5,0 m Hale telescoop (1949) op Mount Palomar in California – VSA, stagneerde de diameter van de spiegels voor sterrenkundige observatoria in de 4,0 m klasse. Met uitzondering van de 6,0 m Bolshoi reflector (1975) in de Kaukasus – Rusland, namen de astronomen genoegen met 3,6 m en 4,0 m telescopen aangezien er een grote evolutie was in detectietechnieken. Detectortechnologie groeide uit van fotografische platen naar zeer gevoelige elektronische lichtdetectoren, Charge Coupled Devices (CCD).