Toon items op tag: jupiter

Er is een onverwachte 'hittegolf' van 700 graden Celsius ontdekt die zich over 130.000 kilometer (10 aardediameters) in de atmosfeer van Jupiter uitstrekt. James O'Donoghue van het Japanse lucht- en ruimtevaartagentschap (JAXA) heeft de resultaten gepresenteerd op het Europlanet Science Congress (EPSC) 2022 in Granada. De atmosfeer van Jupiter, beroemd om zijn karakteristieke veelkleurige wervelingen, is ook onverwacht heet: hij is zelfs honderden graden heter dan modellen voorspellen.

Met gigantische stormen, krachtige winden, aurora's en extreme temperatuur- en drukomstandigheden is er bij Jupiter heel wat aan de hand. NASA's James Webb-ruimtetelescoop heeft nieuwe beelden van de planeet gemaakt. Webb's Jupiter-waarnemingen zullen wetenschappers nog meer aanwijzingen geven over het innerlijke leven van Jupiter.

Vanaf zijn uitkijkplaats hoog boven de atmosfeer van de aarde heeft de Hubble-ruimtetelescoop van de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA de grote rondreis van dit jaar door het buitenste zonnestelsel voltooid en scherpe beelden teruggestuurd die een aanvulling vormen op de huidige en vroegere waarnemingen van interplanetaire ruimtevaartuigen. Dit is het rijk van de reuzenplaneten, Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus, die zich uitstrekken tot 30 keer de afstand tussen de aarde en de zon. In tegenstelling tot rotsachtige aardse planeten zoals de aarde en Mars, die dicht tegen de warmte van de zon aan schurken, bestaan deze verre werelden meestal uit kille gasvormige soepen van waterstof, helium, ammoniak, methaan en diep water rond een opeengepakte, intens hete, compacte kern.

Nieuwe bevindingen van NASA's Juno ruimtesonde in een baan rond Jupiter geven een vollediger beeld van hoe de kenmerkende en kleurrijke atmosferische eigenschappen van de planeet aanwijzingen geven over de onzichtbare processen onder zijn wolken. De resultaten belichten de innerlijke werking van de gordels en wolkenzones die Jupiter omringen, alsook zijn polaire cyclonen en zelfs de Grote Rode Vlek. Onderzoekers hebben op 28 oktober 2021 verschillende artikelen over Juno's atmosferische ontdekkingen gepubliceerd in het tijdschrift Science en het Journal of Geophysical Research: Planets.

NASA's Hubble Space Telescope waarnemingen van Jupiter's ijzige maan Europa hebben de aanwezigheid van aanhoudende waterdamp onthuld maar, mysterieus genoeg, slechts in één halfrond. Europa herbergt een enorme oceaan onder zijn ijzige oppervlak, die mogelijk geschikt is voor leven. Dit resultaat vergroot het inzicht van astronomen in de atmosferische structuur van ijzige manen en legt de basis voor geplande wetenschappelijke missies naar het Joviaanse stelsel, onder andere om te onderzoeken of een omgeving op een halve miljard kilometer van de zon leven kan herbergen.

In Jupiters Grote Rode Vlek, een storm die al eeuwen woedt, beweegt de snelheid in zijn buitenste baan sneller dan de binnenste baan, en die snelheid blijft toenemen. Door langetermijngegevens in deze hogesnelheidsring te analyseren, ontdekten onderzoekers dat de winden tussen 2009 en 2020 met wel acht procent zijn toegenomen. Deze bevindingen konden alleen met de Hubble-telescoop worden gedaan. De telescoop heeft meer dan tien jaar aan regelmatige waarnemingen verzameld en werkt als een echte "stormwachter" voor de planeten in ons zonnestelsel.

Met behulp van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), waarin de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) partner is, heeft een team van astronomen voor het eerst rechtstreeks windsnelheden gemeten in het middelste deel van de atmosfeer van Jupiter. Door de nasleep te analyseren van een botsing met een komeet in de jaren '90 van de vorige eeuw, hebben de wetenschappers ongelooflijk krachtige winden, met snelheden tot wel 1450 kilometer per uur, ontdekt nabij de polen van de planeet – een ‘uniek meteorologisch monster’, aldus zijn ontdekkers.

Indien de winterwolken geen spelbreker zijn, kunnen we de volgende dagen een bijzonder fenomeen waarnemen aan de sterrenhemel. Zo vindt er een zogeheten conjunctie plaats tussen de planeten Jupiter en Saturnus die maar elke twintig jaar te zien is. Tijdens dit fenomeen lijkt het, vanaf de aarde gezien, alsof de planeten Jupiter en Saturnus bijna tegen elkaar staan aan de sterrenhemel en op deze manier één helder lichtpunt vormen. 

Astronomen bij ASTRON en de Universiteit Leiden hebben met de LOFAR-radiotelescoop een zwakke ster, zwaarder dan Jupiter, maar veel minder zwaar dan de zon ontdekt. Het is de eerste ontdekking van een bruine dwerg met behulp van radiotelescopen. De ontdekking van het object genaamd Elegast, opent een nieuw pad voor het gebruik van radiotelescopen, namelijk om zwakke objecten in de ruimte te ontdekken die nauwverwant zijn aan Jupiter-achtige exoplaneten.

Sterrenkunde en de verkenning van ons zonnestelsel blijft nog steeds tot de verbeelding spreken van heel wat mensen. Dankzij krachtige observatoria op Aarde, ruimtesondes in banen om andere planeten en telescopen in de ruimte kunnen we pracht van de Zon, planeten, sterrenstelsels, nevels en andere sterrenkundige objecten als nooit tevoren aanschouwen. In dit artikel kan je een overzicht terugvinden van de mooiste en meest indrukwekkende sterrenkundige foto's die in 2017 onze redactie kruisten. Alvast veel kijkplezier!