Toon items op tag: exoplaneet

Voor het eerst hebben astronomen met behulp van NASA's James Webb-ruimtetelescoop een directe foto gemaakt van een planeet buiten ons zonnestelsel. De exoplaneet is een gasreus, wat betekent dat hij geen rotsachtig oppervlak heeft en dus niet bewoonbaar zou kunnen zijn. Het beeld, gezien door vier verschillende lichtfilters, laat zien hoe de krachtige infrarode blik van Webb gemakkelijk werelden buiten ons zonnestelsel kan vastleggen, en wijst de weg naar toekomstige waarnemingen die meer informatie dan ooit tevoren zullen onthullen over exoplaneten.

De James Webb-ruimtetelescoop heeft het eerste duidelijke bewijs voor koolstofdioxide in de atmosfeer van een planeet buiten het zonnestelsel vastgelegd. Deze waarneming van een gasreuzenplaneet die rond een zonachtige ster draait op 700 lichtjaar afstand, biedt belangrijke inzichten in de samenstelling en vorming van de planeet. De bevinding, die is geaccepteerd voor publicatie in Nature, biedt aanwijzingen dat Webb in de toekomst wellicht kooldioxide kan detecteren en meten in de dunnere atmosferen van kleinere rotsachtige planeten.

Een groep astronomen, onder leiding van Thomas Mikal-Evans van het Max Planck Instituut voor Astronomie, heeft de eerste gedetailleerde meting gedaan van de atmosferische omstandigheden aan de nachtzijde van de hete Jupiter WASP-121b. Door metingen van de dagzijde op te nemen, hebben ze bepaald hoe water van fysische toestand verandert wanneer het zich beweegt tussen de hemisferen van de exoplaneet WASP-121 b.

Een team van astronomen dat gebruikmaakt van de Very Large Telescope (VLT) van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) in Chili heeft bewijs gevonden voor nóg een planeet die om Proxima Centauri draait, de ster die het dichtst bij ons zonnestelsel staat. De kandidaat-planeet is de derde die in het stelsel is gedetecteerd en de lichtste die tot nu toe in een baan om deze ster is ontdekt. Met slechts een kwart aardmassa is de planeet tevens een van de lichtste exoplaneten die ooit zijn opgespoord.

Met behulp van de CHEOPS-ruimtetelescoop is een internationaal team, bestaande uit onderzoekers van de universiteiten van Bern en Genève en van het National Centre of Competence in Research (NCCR) PlanetS, er voor het eerst in geslaagd de vervorming van een exoplaneet te detecteren. Door sterke getijdenkrachten lijkt het uiterlijk van de planeet WASP-103b meer op een rugbybal dan op een bol.

Voor het eerst zijn er tekenen gevonden van een planeet die een ster buiten het Melkwegstelsel doorkruist. Dit intrigerende resultaat, waarbij gebruik is gemaakt van NASA's Chandra X-ray Observatory, opent een nieuw venster voor het zoeken naar exoplaneten op grotere afstanden dan ooit tevoren. De mogelijke exoplaneet kandidaat bevindt zich in het spiraalstelsel Messier 51 (M51), ook wel het Draaikolkstelsel genoemd vanwege zijn kenmerkende profiel. Exoplaneten worden gedefinieerd als planeten buiten ons zonnestelsel. Tot nu toe hebben astronomen alle andere bekende exoplaneten en kandidaten in het Melkwegstelsel gevonden, bijna allemaal op minder dan ongeveer 3 000 lichtjaar van de aarde. Een exoplaneet in M51 zou ongeveer 28 miljoen lichtjaar van de aarde verwijderd zijn, wat betekent dat hij duizenden keren verder weg zou zijn dan die in de Melkweg.

Een team van astronomen is met behulp van de Very Large Telescope van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) in Chili meer te weten gekomen over de planeten rond de nabije ster L 98-59, die overeenkomsten vertonen met de binnenste planeten van ons zonnestelsel. Daaronder bevinden zich een planeet met half zo veel massa als Venus (de lichtste exoplaneet die ooit met de radiale-snelheidstechniek is gemeten), een oceaanwereld en een mogelijke planeet in de leefbare zone.

Met behulp van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), waarin de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) een partner is, hebben astronomen voor het eerst een duidelijke schijf rond een planeet buiten ons zonnestelsel gedetecteerd. De waarnemingen zullen nieuw licht werpen op de vorming van planeten en manen in jonge stersystemen. ‘Ons onderzoek heeft geresulteerd in een duidelijke detectie van een schijf waarin zich manen zouden kunnen vormen’, zegt Myriam Benisty, onderzoeker aan de Universiteit van Grenoble, Frankrijk, en aan de Universiteit van Chili, die leiding gaf aan het nieuwe onderzoek dat vandaag in The Astrophysical Journal Letters is gepubliceerd.

Leven gedijt bij een stabiele temperatuur. Die wordt op Aarde gewaarborgd door de koolstofcyclus. Wetenschappers van SRON, VU en de RUG hebben nu een model ontwikkeld dat voor exoplaneten voorspelt of er een koolstofcyclus aanwezig is, mits de massa, grootte van de kern en hoeveelheid CO2 bekend zijn.

Een team van sterrenkundigen onder leiding van wetenschappers van de Universiteit Leiden en de Universiteit van Amsterdam heeft via directe beeldvorming een reuzenplaneet ontdekt op enorme afstand van een zon-achtige ster. Waarom die planeet zo zwaar is en hoe die daar verzeild is geraakt, is nog een raadsel. De onderzoekers publiceren hun bevindingen binnenkort in het vakblad Astronomy & Astrophysics.