In april 2015 is het exact 25 jaar geleden dat de Verenigde Staten tijdens een Space Shuttle-missie de legendarische Hubble Space Telescope in de ruimte brachten. De astronomie heeft de afgelopen 25 jaar revolutionaire ontwikkelingen en ontdekkingen gekend die voor een groot deel te danken zijn aan het succes van de Hubble Space Telescope. Om dit zilveren jubileum in de kijker te zetten, selecteerde Spacepage 25 legendarische foto's van planeten, planetaire nevels, stervormingsgebieden en sterrenstelsels. Alvast veel kijkplezier ...

In 1923 opperde de Duitse natuurkundige Hermann Oberth (1894-1889) het idee om een telescoop in een lage baan om de Aarde te brengen teneinde waarnemingen te verrichten zonder de hinderlijke Aardse atmosfeer. In 1946 werkte de Amerikaanse natuurkundige Lyman Spitzer (1914-1997) het idee verder uit en in 1966 realiseerde NASA het idee met de lancering van 4 ruimtetelescopen in de OAO-reeks (Orbiting Astronomical Observatory).

Hoe zagen sterrenstelsels er elf miljard jaar geleden uit? Op deze vraag probeerden sterrenkundigen met behulp van de Hubble ruimtetelescoop een antwoord te vinden om na te gaan of de bekende Hubble classificatie ook toen al zou kunnen gebruikt worden. Het uiteindelijk antwoord is dat toen de vorm, kleur en grootte van sterrenstelsels nauwelijks veranderd is.

Edwin Hubble (1889 – 1953) was één van de grootste astronomen uit de geschiedenis. Hij werd niet enkel bekend door zijn Hubble-constante maar hij was ook de man die in 1923 kon bewijzen dat vreemde 'spiraalnevels' eigenlijk sterrenstelsels zijn. Hubble fotografeerde als eerste enkele sterrenstelsels vanop de Mount Wilson sterrenwacht in Californië. Op deze manier kon hij voor het eerst de structuur waarnemen van deze objecten.

NGC 2261 is een prachtige reflectienevel in het sterrenbeeld Monoceros (Eenhoorn) dat ook bekend is onder de naam 'Hubble's Variable Nebula'. Deze nevel, met een magnitude van 11, heeft een specifieke vorm die misleidend kan zijn voor iemand die geen idee heeft naar wat hij aan het kijken is. Zo wordt dit deep-sky object door zijn vorm soms verward met een komeet. De top van deze nevel is echter een ster (R Monocerotis) en hoe dichter je bij deze ster komt, des te helderder de nevel wordt. NGC 2261 bevindt zich op een afstand van ongeveer 3 000 lichtjaar en het object is 2 x 4 boogminuten groot. Op 26 januari 1949 werd deze nevel gebruikt door Edwin Hubble als testobject voor de toen nieuwe Hale Telescope die deel uitmaakte vanhet Palomar Observatory. Doordat zowel de helderheid van de ster R Monocerotis alsook de helderheid van de nevel varieert, kreeg dit object de bijnaam 'Hubble's Variable Nebula'.

Astronomie is een zeer oude wetenschap. Zo bestond astronomie al in het oude Egypte, Sumerië, India en China. Terwijl de mens zich in het prille begin enkel maar bezighield met de bewegingen van objecten langs de hemel groeide astronomie vandaag de dag uit tot een snel evoluerende wetenschap die niet enkel door professionelen wordt beoefend maar ook door duizenden amateur-sterrenkundigen. In dit uitgebreid artikel wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste gebeurtenissen en ontdekkingen in de wereld van de sterrenkunde.

Als we op een donkere nacht boven ons heen kijken, zien we ongeveer in het centrum van de nachtelijke hemel een band waarin de sterren zeer dicht bij elkaar staan. Deze strook kennen we beter als de 'Melkweg'. Dit is het sterrenstelsel waar wij, de Aarde, deel van uitmaken. Sterrenstelsels zijn dus gebieden met grote verzamelingen van sterren en deze hebben vrijwel allemaal een spiraal-, schijf- of bolvormige structuur.