Illustratie van de 'grote conjunctie' op 21 december 2020.
Foto: SkySafari app

Indien de winterwolken geen spelbreker zijn, kunnen we de volgende dagen een bijzonder fenomeen waarnemen aan de sterrenhemel. Zo vindt er een zogeheten conjunctie plaats tussen de planeten Jupiter en Saturnus die maar elke twintig jaar te zien is. Tijdens dit fenomeen lijkt het, vanaf de aarde gezien, alsof de planeten Jupiter en Saturnus bijna tegen elkaar staan aan de sterrenhemel en op deze manier één helder lichtpunt vormen. 

In de sterrenkunde wordt een samenstand tussen twee, of meerdere, hemellichamen die normaal ver van elkaar verwijderd zijn (gezien vanaf de aarde) een 'conjunctie' genoemd. Het hoogtepunt van deze conjunctie is op 21 december 2020. Het beste moment om dit dan met het blote oog waar te nemen is tussen 17u15 en 18u15. Wanneer we dan richting zuidwesten kijken, zien we de planeten Jupiter en Saturnus laag boven de horizon. Op dat moment zal Jupiter de helderste van de twee planbeten zijn aangezien deze planeet veel groter is en dichter bij de aarde staat. Op het hoogtepunt van deze bijzondere conjunctie bedraagt de kleinste hoekafstand tussen beide planeten slechts 6'06". Wie de twee planeten op dat moment met een telescoop wil waarnemen, zal ook Jupiters manen Ganymedes, Io, Callisto en Europa, de Saturnusmaan Titan en de ringen van de prachtige planeet Saturnus kunnen waarnemen. De laatste keer dat deze twee planeten zo dicht bij elkaar stonden aan de sterrenhemel dateert van 5 maart 1226, bijna 800 jaar geleden dus. De eerstvolgende keer dat we een dergelijke conjunctie kunnen waarnemen is pas in 2080. 

Momenteel kunnen we beide planeten al elke dag dichter naar elkaar zien komen en op 21 december zal het (schijnbaar) lijken alsof ze één fel lichtpunt aan de hemel vormen. In de aanloop naar het hoogtepunt is er op 17 december al een mooie samenstand te zien tussen de twee planeten en de jonge maansikkel. De beste manier om dit zeldzaam fenomeen waar te nemen is om een plek op te zoeken waarbij je vrij zicht hebt op de horizon. Neem gerust ook een verrekijker of telescoop mee zodat je beide planeten dan beter van elkaar kan onderscheiden. Deze bijzondere samenstand tussen Jupiter en Saturnus is over de hele wereld te zien en is ongetwijfeld een 'once in a lifetime' gebeurtenis. 

Kris Christiaens

K. Christiaens

Medebeheerder & hoofdredacteur van Spacepage.
Oprichter & beheerder van Belgium in Space.
Ruimtevaart & sterrenkunde redacteur.