Lancering van een Amerikaanse Pegasus raket
Foto: OSC / NASA

Op woensdag 13 juni 2012 heeft NASA de meest geavanceerde röntgensatelliet ooit in de ruimte gebracht. In tegenstelling tot andere lanceringen vond de lancering van deze kunstmaan niet plaats vanop een klassieke lanceerbasis. De lancering van de Nuclear Spectroscopic Telescope Array (NuSTAR) vond plaats vanop het Kwajalein atol in de Stille Oceaan.

Dit atol maakt deel uit van de Marshalleilanden dat bestaat uit dertig atollen en ongeveer 1 100 kleine eilanden. Op één van deze eilanden vertrok om 17u00 Belgische tijd een Lockheed L-1011 draagvliegtuig, genaamd Stargazer, die een kleine Pegasus XL draagraket tot op een hoogte van ongeveer 12 kilometer bracht. Eenmaal deze hoogte werd bereikt, werd de Pegasus XL raket om 18u00 Belgische tijd losgekoppeld van het draagvliegtuig waarna enkele seconden later de raket tot ontbranding werd gebracht. De 17,6 meter lange draagraket bracht de NuSTAR ruimtetelescoop vervolgens tot op een hoogte van ongeveer 600 kilometer waar het observatorium bijna veertien minuten na de lancering succesvol werd uitgezet. De lancering zelf werd uitgevoerd door het Amerikaanse ruimtevaartbedrijf Orbital Sciences Corporation (OSC) dat tevens ook de hoofdaannemer was voor de NuSTAR ruimtetelescoop. Dit was de vierde maal dat een Pegasus raket gelanceerd werd vanop het Kwajalein atol en dit was meteen ook de 25ste lancering van een Pegasus XL.

Zwarte gatenjager

De Nuclear Spectroscopic Telescope Array (NuSTAR) ruimtetelescoop is de elfde missie uit NASA's Small Explorer (SMEX) ruimteprogramma. Dit 350 kilogram zware ruimte-observatorium moet de heetste, dichtste en meest energierijke objecten uit het heelal waarnemen en dit met een resolutie die tien keer beter is dan bij vorige dergelijke missies. Wetenschappers hopen met NuSTAR in een eerste fase zoveel mogelijk zwarte gaten te vinden in ons melkwegstelsel en in andere sterrenstelsels. Daarnaast wil men met NuSTAR ook meer leren over zogenaamde 'jets'. Dit zijn plasmajets die door ongeveer 10% van alle supermassieve zwarte gaten uitgestoten worden. Dergelijke jets kan men aan beide kanten van een zwart gat waarnemen. Ook het centrum van de Melkweg en de atmosfeer van de Zon gaan door NuSTAR onderzocht worden. Zo zullen astrofysici NuSTAR gebruiken om in het centrum van de Melkweg op zoek te gaan naar resten van ontplofte sterren zoals neutronensterren en witte dwergen. Om al deze doelstellingen te realiseren, werd NuSTAR ontwikkeld om te observeren in de zogenaamde 'harde röntgenstraling'. Terwijl andere ruimtetelescopen, zoals NASA's Chandra en ESA's XMM-Newton, waarnemen in de zachte röntgenstraling (0.1 tot 12 KeV) moet NuSTAR 'kijken' in het gebied van 5 tot 79 KeV (kilo electronvolt). Door gebruik te maken van een Wolter Telescoop in combinatie met nieuwe technieken kan men voor het eerst waarnemen in het golflengtegebied van de harde röntgenstraling. Dankzij een uitvouwbare mast heeft de telescoop van NuSTAR in de ruimte een brandpuntsafstand van 10 meter. Tijdens de lancering is alles opgevouwen en is de kunstmaan slechts twee meter lang. De telescoop zelf bestaat uit twee sets van 133 in elkaar genestelde, cilindrische spiegels. Ingenieurs en wetenschappers hebben voor een dergelijk ontwerp moeten kiezen aangezien normale telescoopspiegels röntgenstraling niet kunnen opvangen doordat deze er dwars zou doorgaan. Het NuSTAR-project heeft een prijskaartje van 133 miljoen euro en de missie heeft een minimale levensduur van twee jaar.

NuSTAR

Kris Christiaens

K. Christiaens

Medebeheerder & hoofdredacteur van Spacepage.
Oprichter & beheerder van Belgium in Space.
Ruimtevaart & sterrenkunde redacteur.