Lancering van een Indiase PSLV raket
Foto: ISRO

Vanop het Satish Dhawan Space Centre in India is op maandag 25 februari 2013 de 23ste PSLV draagraket gelanceerd. Tijdens deze PSLV C20 missie werden zeven satellieten succesvol uitgezet in de ruimte waaronder 's werelds kleinste ruimtetelescoop, de eerste ruimtetelescoop die zal ingezet worden om op zoek te gaan naar asteroïden en ruimtepuin en een kleine satelliet die werd uitgerust met een smartphone. 

De 44 meter lange en 235 ton zware PSLV draagraket vertrok om 13u31 Belgische tijd vanop het Satish Dhawan Space Center dat zich op het Indiase Sriharikota eiland bevindt. Dit was de 23ste maal dat India een Polar Satellite Launch Vehicle (PSLV) lanceerde sinds deze raket in 1993 voor het eerst werd gebruikt. De raket, die uitgerust is met vier trappen, zette de zeven satellieten iets minder dan 22 minuten na de start van de lancering uit in een lage polaire baan om de Aarde op een hoogte van ongeveer 790 kilometer. De belangrijkste vracht aan boord van de PSLV raket was de Frans/Indiase Satellite with ARgos and ALtika (SARAL) kunstmaan die ontwikkeld werd om de oceanen te bestuderen vanuit een lage baan om de Aarde. Het Franse ruimtevaartagentschap CNES leverde voor deze missie de AltiKa hoogtemeter en het Indiase ruimtevaartagentschap ISRO ontwikkelde voor SARAL het ARGOS-3 dataverwerkingssysteem. De 400 kilogram zware SARAL satelliet moet de volgende jaren de leegte invullen op vlak van wetenschappelijke data over de oceanen die is ontstaan na het wegvallen van de Europese Envisat aardobservatiesatelliet. De resultaten afkomstig van de SARAL-satelliet zullen complementair zijn met de wetenschappelijke data afkomstig van de Amerikaanse Ocean Surface Topography Mission.

Tijdens deze 23ste missie van een Indiase PSLV raket werden ook twee satellieten voor Canada in de ruimte gebracht. De 150 kilogram zware Sapphire maakt deel uit van het Canadian Space Surveillance System en moet informatie verschaffen aan het US Space Surveillance Network dat de omgeving rondom de Aarde in de gaten houdt. Sapphire, dat gebouwd werd door het Britse ruimtevaartbedrijf Surrey Satellite Technology Limited (SSTL), moet de volgende jaren door de mens gemaakt objecten die zich op een hoogte tussen 6 000 en 40 000 kilometer bevinden in de gaten houden met behulp van een telescoop met een diameter van vijftien centimeter. De tweede Canadese satelliet is de Near Earth Object Surveillance Satellite (NEOSSAT). Deze kunstmaan werd ontwikkeld om grote stukken ruimtepuin en grote asteroïden nauwkeurig in kaart te brengen. De 25 miljoen dollar dure satelliet is niet veel groter dan een boekentas en zal éénmaal om de 100 minuten om de Aarde cirkelen op een hoogte van ongeveer 790 kilometer. Om asteroïden en ruimtepuin te kunnen observeren werd NEOSSAT uitgerust met een Maksutov-telescoop met een diameter van vijftien centimeter. Om de kosten voor dit project zoveel mogelijk te drukken, werd het ontwerp van het optisch instrument gebaseerd op dat van het instrument aan boord van de Canadese MOST-ruimtetelescoop. Elke dag zal NEOSSAT ongeveer 288 foto's van de sterrenhemel maken en elke foto zal gedurende 100 seconden belicht worden. Door de vele foto's na een tijd met elkaar te vergelijken, hoopt men op deze manier asteroïden en ruimtepuin te identificeren en hun baan in kaart te kunnen brengen. NEOSSAT's hoofddoel is dan ook om zoveel mogelijk asteroïden te ontdekken die de baan van de Aarde doorkruisen. Volgens de Canadese ruimtevaartorganisatie CSA is NEOSSAT 's werelds eerste ruimtetelescoop die enkel en alleen gebruikt wordt voor het opsporen van asteroïden en ruimtepuin.

NEOSSATArtistieke impressie van de Canadese NEOSSAT satelliet - Foto: CSA

Een andere belangrijke en opmerkelijke satelliet die tijdens deze lancering werd uitgezet in de ruimte was 's werelds kleinste ruimtetelescoop. De BRight-star Target Explorer (BRITE) bestaat uit twee zogenaamde nanosatellieten, die elk 20 bij 20 centimeter groot zijn, en een gewicht hebben van 10 kilogram. Het BRITE-project is een samenwerking tussen Canada, Oostenrijk en Polen en is een project waar heel veel mensen naar uitkijken. Zoals de naam het al zegt, moeten de BRITE-satellieten zich richten naar de helderste sterren. Hier zullen de kleine nanosatellieten de helderheid van in de gaten houden. Variaties in de helderheid van sterren kunnen wijzen op het voorkomen van vlekken op deze sterren of kunnen ook wijzen op de aanwezigheid van planeten rondom deze sterren. Zowel voor de projectleiders achter het BRITE-project alsook voor wetenschappers is het verdere verloop van dit project van zeer groot belang. Zo kunnen deze kleine ruimtetelescopen bewijzen dat wetenschappelijke sterrenkundig onderzoek niet altijd moet worden uitgevoerd door dure, grote ruimtetuigen. Later zullen nog eens twee Canadese satellieten en ook nog eens twee Poolse satellieten in de ruimte gebracht worden die allemaal deel gaan uitmaken van het BRITE-programma.

Tijdens deze lancering werden ook de Deense AAUSAT 3 en Britse STRaND 1 satellieten in de ruimte gebracht. AAUSAT 3 werd ontwikkeld door studenten van de universiteit van Aalborg en is een CubeSat met een gewicht van 1 kilogram die zal gebruikt worden voor het testen en demonstreren van nieuwe technologieën. AAUSAT 3 werd ook uitgerust met AIS-ontvangers waarmee men schepen op zee kan volgen. STRaND 1 is eveneens een CubeSat met een gewicht van 3,5 kilogram en werd uitgerust met een Google Nexus One smartphone. De telefoon, die draait op het Android-systeem, vormt letterlijk het hart van de satelliet en werd voorzien van allerlei apps waarmee men de volgende maanden experimenten in de ruimte kan uitvoeren. Eén van de apps is het experiment Scream in Space waarbij men zal testen of geluid, dat in ruimte wordt afgespeeld, hoorbaar is. Aangezien de geluidsdrager 'lucht' niet aanwezig is in de ruimte vermoed men dat geluid dan ook niet hoorbaar is in de ruimte. Tot op heden werd dit echter nog nooit bewezen met behulp van een experiment. STRaND 1, 's werelds eerste satelliet die gecontroleerd wordt door een smartphone, is een samenwerkingsproject tussen het Surrey Space Centre en het Britse bedrijf Surrey Satellite Technology Limited (SSTL) dat wereldleider is in het ontwikkelen van kleine ruimtetuigen.

STRaNDIngenieurs bij de Britse STRaND 1 satelliet - Foto: SSTL

Kris Christiaens

K. Christiaens

Medebeheerder & hoofdredacteur van Spacepage.
Oprichter & beheerder van Belgium in Space.
Ruimtevaart & sterrenkunde redacteur.