Artistieke impressie van het binnenste van de Saturnusmaan Enceladus
Foto: NASA / JPL

Uit nieuwe gegevens die afkomstig zijn van de Cassini ruimtesonde blijkt dat er zich onder de korst van de kleine Saturnusmaan Enceladus een diepe oceaan bevindt. Wetenschappers kwamen tot deze conclusie aan de hand van metingen van het zwaartekrachtveld van deze maan. Daarmee is Enceladus het derde gekende hemellichaam in ons zonnestelsel waar oceanen voorkomen. 

Uit de nieuwe gegevens, die men heeft verkregen aan de hand van scheervluchten van Cassini langs Enceladus, blijkt dat er een duidelijk 'overschot' is aan massa rond de zuidpool van Enceladus. Wetenschappers kwamen tot deze conclusie door snelheidsveranderingen van een fractie van een millimeter per seconde te meten die worden veroorzaakt als gevolg van afwijkingen van de massaverdeling in het binnenste van Enceladus. De onderzoekers zijn er vrijwel zeker van dat ijs niet de oorzaak kan zijn van de afwijkende zwaartekracht rond de zuidpool aangezien dit niet zwaar genoeg is. Vloeibaar water kan deze afwijking echter wel verklaren. Zo zou er zich op een diepte van ongeveer dertig tot veertig kilometer onder de dikke kortslaag een laag water bevinden die zich uitstrekt tot halverwege de evenaar. Op zijn diepste punt zou deze ondergrondse oceaan tot tien kilometer diep kunnen zijn. De reden waarom deze ondergrondse oceaan vloeibaar blijft, ligt aan de wisselende getijdekrachten die het maantje ondervindt doordat de afstand tot Saturnus varieert. Deze getijdekrachten veroorzaken spanningen en wrijvingen in de dikke ijskorst waardoor er warmte vrijkomt. Wetenschappers vermoeden al een tijd dat er zich een ondergrondse oceaan bevindt op Enceladus. Zo ontdekte de Cassini ruimtesonde in 2005 aan de zuidpool van deze maan fonteinen waaruit waterdamp en ijsdeeltjes ontsnappen. Op basis van de nieuwe gegevens kan men nu concluderen dat de bron van deze fonteinen bij een diepe ondergrondse oceaan ligt. Hoe het water doorheen de tientallen kilometers dikke korstlaag omhoog kan sijpelen is echter nog niet geweten.

Kris Christiaens

K. Christiaens

Medebeheerder & hoofdredacteur van Spacepage.
Oprichter & beheerder van Belgium in Space.
Ruimtevaart & sterrenkunde redacteur.