Een sterrenbeeld is een verzameling sterren die ogenschijnlijk een figuur vormen wanneer we deze sterren met denkbeeldige lijnen verbinden. Vanop aarde lijken deze sterren die een sterrenbeeld vormen dicht bij elkaar te staan maar in het heelal bevinden deze sterren zich vele lichtjaren van elkaar. Sterrenbeelden hebben een rijke geschiedenis en hebben veelal namen gekregen die afkomstig zijn uit de Griekse of Romeinse mythologie of van dieren. de huidige indeling van de sterrenbeelden is voornamelijk gebaseerd op de sterrenatlas die in 1603 werd uitgegeven door de Duitse sterrenkundige Johannes Bayer. In dit artikel bespreken we het minder bekende sterrenbeeld Pauw (Pavo).
Mythologie
Dit sterrenbeeld stelt vermoedelijk de Javaanse groene pauw voor. Een beest dat de Nederlandse zeevaarders Houtman en Keyser wellicht op hun reizen naar Indonesië hebben opgemerkt. In de Griekse mythologie was de pauw de heilige vogel van Hera. De godin vloog door de lucht in een rijtuig dat door pauwen werd getrokken.
Algemeen
Pavo is een sterrenbeeld van het zuidelijke halfrond en is dus nooit zichtbaar vanuit België en Nederland. Het was één van de twaalf sterrenbeelden dat door de zeevaarders Pieter Dirkszoon Keyser en Frederick de Houtman tussen 1595 en 1597 werd gemaakt. Het sterrenbeeld kwam voior het eerst voor in 1598 op een globe van de Nederlandse astronoom Petrus Plancius en verscheen voor het eerst in 1603 in Bayer's Uranometria. In grootte is Pavo het 44ste sterrenbeeld.
Aangrenzende sterrenbeelden
- Octans
- Apus
- Ara
- Telescopium
- Indus
Wat zijn de belangrijkste sterren?
De helderste ster in het sterrenbeeld Pauw is Alpha Pavonis. Deze ster heeft een helderheid van magnitude 1,9 en bevindt zich op een afstand van 179 lichtjaar van de Aarde. Dit is een blauwwitte reus die zich in de buurt bevindt van de grens met het sterrenbeeld Telescopium. De tweede helderste ster in dit sterrenbeeld is Beta Pavonis. Deze ster heeft een helderheid van magnitude 3,4 en zendt 58 maal zoveel licht uit als onze ster, de Zon. Beta Pavonis heeft 3,8 maal de straal van de Zon. Een van de meest nabije sterren tot ons is Delta Pavonis. Deze ster bevindt zich op een afstand van 'slechts' 19,9 lichtjaar van de Zon en heeft een helderheid van magnitude 3,5.
Welke andere objecten zijn er te vinden in Pavo?
Ondanks het feit dat het sterrenbeeld Pauw (Pavo) niet het meest bekende sterrenbeeld is, vinden we hier wel heel wat interessante deep-sky objecten in terug. Zo kunnen we in deze constellatie het spiraalvormig sterrenstelsel NGC 6744 terugvinden. Dit sterrenstelsel bevindt zich op een afstand van ongeveer 31 miljoen lichtjaar van ons en heeft een visuele helderheid van magnitude 9,1. NGC 6744 wordt vaak beschouwd als één van de meest op de Melkweg lijkende spiraalvormige sterrenstelsels. In het sterrenbeeld Pauw vinden we ook de bolvormige sterrenhoop NGC 6752 terug. Dit object bevindt zich vier graden boven NGC 6744 en heeft een visuele helderheid van magnitude 5,4 waardoor dit al zichtbaar is met een goede verrekijker of kleine telescoop. Het is na NGC 104 en NGC 5139 de op twee na helderste bolhoop aan de sterrenhemel. Deze bolhoop werd op 30 juni 1826 ontdekt door de Schotse astronoom James Dunlop. In het sterrenbeeld Pauw vinden we twee met elkaar in botsing zijnde sterrenstelsels terug. NGC 6872 en IC 4970 hebben elk een visuele helderheid van magnitude 10,7 en 13,1 en bevinden zich op een afstand van ongeveer 212 miljoen lichtjaar. Terwijl IC 4970 een elliptisch stelsel is, is NGC 6872 een groot balkspiraalvormig sterrenstelsel.
De bolhoop NGC 6752 - Foto: NASA/ESA
De botsende sterrenstelsels NGC 6872 en IC 4970 - Foto: ESO
