Een sterrenbeeld is een verzameling sterren die ogenschijnlijk een figuur vormen wanneer we deze sterren met denkbeeldige lijnen verbinden. Vanop aarde lijken deze sterren die een sterrenbeeld vormen dicht bij elkaar te staan maar in het heelal bevinden deze sterren zich vele licthjaren van elkaar. Sterrenbeelden hebben een rijke geschiedenis en hebben veelal namen gekregen die afkomstig zijn uit de Griekse of Romeinse mythologie of van dieren. de huidige indeling van de sterrenbeelden is voornamelijk gebaseerd op de sterrenatlas die in 1603 werd uitgegeven door de Duitse sterrenkundige Johannes Bayer. In dit artikel bespreken we het kleine en minder bekende sterrenbeeld Passer (Circinus).
Algemeen
Circinus is één van de kleinste sterrenbeelden van het zuidelijke halfrond (declinatie -50 tot -60 graden). Het stelt een gereedschap voor dat gebruikt werd om kaarten te tekenen. De Franse astronoom Nicolas-Louis Lacaille benoemde dit sterrenbeeld om de leegte aan de nachtelijke hemel te vullen tussen de sterrenbeelden Triangulum Australe en Centaurus. Deze astronoom stelde ook een catalogus samen met meer dan 10 000 sterren. Het is vanaf de breedte van de Benelux niet waarneembaar.
Aangrenzende sterrenbeelden
- Centaurus
- Musca
- Apus
- Triangulum Australe
- Norma
- Lupus
Welke andere objecten zijn er te vinden in Circinus?
In het sterrenbeeld Passer vinden we niet veel deep-sky objecten terug die zichtbaar zijn met amateur telescopen. Eén van de belangrijkste objecten is de open sterrenhoop NGC 5823. Dit hemelobject werd op 8 mei 1826 ontdekt door de Schotse astronoom James Dunlop en heeft een schijnbare helderheid van magnitude 7,9. Eén van de mooiste objecten die we terugvinden in het sterrenbeeld Passer is de planetaire nevel NGC 5315. Dit indrukwekkende object bevindt zich op een afstand van ongeveer 7 000 lichtjaar van de Aarde en werd op 4 mei 1883 ontdekt door de Britse astronoom Ralph Copeland. Terwijl de centrale ster in deze planetaire nevel een helderheid heeft van magnitude 14,2 heeft de gehele planetaire nevel een schijnbare helderheid van magnitude 9,8. Een ander bijzonder object in dit sterrenbeeld is de röntgen dubbelster Circinus X-1. Deze dubbelster bestaat uit een neutronenster en een hoofdreeksster en het tweetal bevindt zich op een afstand van ongeveer 20 000 lichtjaar van ons. In het sterrenbeeld Passer kunnen we ook een prachtig spiraalvormig sterrenstelsel terugvinden. Dit stelsel, met de naam 'Circinus Galaxy', bevindt zich op een afstand van 13 miljoen lichtjaar van de Aarde en heeft een schijnbare helderheid van magnitude 12,1. Dit stelsel werd in 1975 ontdekt en in de kern van dit sterrenstelsel bevindt zich een zwart gat.
De prachtige planetaire nevel NGC 5315 in het sterrenbeeld Passer - Foto: NASA/ESA
