Sterrenbeelden aan de sterrenhemel.
Foto: Babak Tafreshi

Een sterrenbeeld is een verzameling sterren die ogenschijnlijk een figuur vormen wanneer we deze sterren met denkbeeldige lijnen verbinden. Vanop aarde lijken deze sterren die een sterrenbeeld vormen dicht bij elkaar te staan maar in het heelal bevinden deze sterren zich vele licthjaren van elkaar. Sterrenbeelden hebben een rijke geschiedenis en hebben veelal namen gekregen die afkomstig zijn uit de Griekse of Romeinse mythologie of van dieren. de huidige indeling van de sterrenbeelden is voornamelijk gebaseerd op de sterrenatlas die in 1603 werd uitgegeven door de Duitse sterrenkundige Johannes Bayer. In dit artikel bespreken we het sterrenbeeld Grote Hond (Canis Major).

Algemeen

Canis Major is één van de 88 moderne sterrenbeelden en kwam ook voor in de lijst van 48 sterrenbeelden van Ptolemeus. Het stelt één van de twee honden voor die de bekende jager Orion volgen. Canis Major omvat Sirius, de helderste ster aan de nachtelijke hemel en die ster is deel van wat we noemen de winterdriehoek op het noordelijk halfrond en in het zuidelijk halfrond de zomerdriehoek.

Mythologie

In de Europese klassieke dagen stelt het sterrenbeeld Laelaps voor, de hond van Actaeon of soms de hond van Procris of deze die gegeven werd door Aurora aan Cephalus, zo bekend om zijn snelheid dat Zeus het aan de hemel plaatste. Canis Major (of enkel de ster SIrius) is de jagende hond van Orion die Lepus achtervolgd of Orion helpt te vechten tegen Taurus de stier. De oude Grieken refereren enkel naar 1 hond maar in de Romeinse tijden komt Canis Minor op als Orions tweede schild.

Canis Major

Aangrenzende sterrenbeelden

  • Monoceros
  • Lepus
  • Columba
  • Puppis

Wat zijn de belangrijkste sterren?

Canis Major's alpha ster, Sirius, is de helderste, naast de zon, die kan gezien worden vanaf de Aarde. Deze ster heeft een helderheid van magnitude -1,46 en wordt ook wel de 'Hondsster' genoemd. Met een afstand van 8,6 lichtjaar is Sirius na de zon de op zes na dichtstbijzijnde ster. Deze helder ster maakt ook deel uit van de zogeheten 'Winterzeshoek' en is een zogeheten 'dubbelster' die nog één begeleider heeft (Sirius B). 

Welke andere objecten zijn er te vinden in Canis Major?

Er zijn weinig heldere deep-sky objecten te vinden in dit gebied aan de hemel. Toch bevinden er zich enkele noemenswaardige objecten in het sterrenbeeld Grote Hond waaronder de bekende open sterrenhoop Messier 41. Dit is een open sterrenhoop van magnitude 4,6 en bevindt zich op 4 graden ten zuiden van Sirius. Messier 41 is ruwweg 2 300 lichtjaar verwijdert van de Aarde en bevat ongeveer 100 sterren waaronder enkele rode/oranje reuzen. M41 werd al voor 1654 door Giovanni Batista Hodierna ontdekt, en was misschien al voor 325 v.Chr. bekend aan Aristoteles. Naast Messier 41 bevindt zich ook het spiraalvormig sterrenstelsel NGC 2207 in het sterrenbeeld Grote Hond. Dit sterrenstelsel bevindt zich op een afstand van ongeveer 144 miljoen lichtjaar van de Aarde en werd op 24 januari 1835 ontdekt door de Britse astronoom John Herschel. Om dit prachtig object waar te nemen heb je al een grote telescoop nodig is aangezien dit een schijnbare helderheid heeft van magnitude 11. In het sterrenbeeld Grote Hond bevindt zich ook de bekende emissienevel 'Thor's Helmet'. Deze nevel (NGC 2359) bevindt zich op een afstand van ongeveer 15 000 lichtjaar van de Aarde en heeft een schijnbare helderheid van magnitude 11,5. De omvang van deze nevel bedraagt ongeveer 30 lichtjaar.

De bekende open sterrenhoop Messier 41 - Foto: Two Micron All Sky Survey (2MASS)

Sander

Vancanneyt Sander

Oprichter & beheerder van Spacepage & Poollicht.beSterrenkunde en ruimteweer redacteur.