Messier 15
Foto: Siggi Kohlert

M15, ook gekend als NGC 7078, is een bolvormige sterrenhoop in het sterrenbeeld Pegasus met een werkelijke diameter van ongeveer 87 lichtjaar. Over de afstand bestaat nog enige discussie, waarschijnlijk ongeveer 15 kiloparsec (± 45 000 lichtjaar). Tot nu toe werden er meer dan 100 variabele sterren in de sterrenhoop ontdekt, meestal van het type RR Lyrae (enkel C centauri en M3 hebben er meer). In 1928 ontdekte FG Pease met de telescoop van de Mount Wilson sterrenwacht in de Verenigde Staten een planetaire nevel, Pease 1. Daarmee is M15 is één van een handvol bolvormige sterrenhopen die een planetaire nevel bevat.

Sterrenbeeld: Pegasus
Magnitude: 6.2
Coördinaten:

  • RA: 21h 30m
  • DEC: +12° 10'

Pegasus

Geschiedenis

M15 werd ontdekt door JD Maraldi in het jaar 1746. Op 3 juni 1764, 18 jaar na zijn ontdekking, observeerde Charles Messier deze mooie sterrenhoop voor het eerst. Hij beschreef hem als een nevel zonder sterren met een helder centrum. Op 23 september 1774 bekeek Bode dit object eveneens, maar kon het object ook niet oplossen. Het was William Herschel die er in 1783 in slaagde om de bolhoop op te lossen in sterren. De astronoom D'Arrest ontdekte dat de kern van M15 niet precies in het centrum van de bolhoop ligt maar iets ten oosten ervan.

Waarnemen

Onder goede omstandigheden (bij Nieuwe Maan) kunnen attente waarnemers proberen om M15 met het blote oog te zien. In een zoeker van een telescoop of met een binoculair is de sterrenhoop niet te onderscheiden van een komeet. M15 ligt in een driehoek van opvallende sterren. 20' ten oosten van de bolhoop vindt men een eerste opvallende ster van magnitude 5,8. Een andere ster, van magnitude 7,5, ligt 7' ten noordoosten van het object. Een laatste ster bevindt zich op 20' ten zuidwesten van M15. Deze ster, sigma 2799, is een moeilijk te scheiden dubbelster. Met telescopen vanaf 10 cm is het mogelijk om enkele randsterren van M15 op te lossen in afzonderlijke sterren. Pas vanaf kijkers van 15 cm is het mogelijk om de bolhoop volledig op te lossen. Eigenaars van zeer grote telescopen (+50 cm) kunnen altijd proberen om de planetaire Pease 1 op te sporen. Deze planetaire nevel heeft magnitude 13,8, maar is slechts 1" groot.