Het Japanse ruimtelabo aan het ISS
Foto: NASA

De Japanese Experiment Module (JEM) is de grootste Japanse bijdrage tot het internationale ruimtestation ISS. In Japan wordt dit gedeelte van het ISS ook wel 'Kibo' genoemd wat in het Nederlands zoveel betekent als 'hoop'. Dit Japanse ruimtelaboratorium werd ontwikkeld door het Japanse ruimtevaartagentschap JAXA en bestaat uit verschillende grote onderdelen die tijdens drie verschillende Space Shuttle missies naar het ruimtestation werden gebracht. .

De eerste twee grote onderdelen voor het Japanse ruimtelabo werden in maart en mei 2008 bevestigd aan het ISS tijdens de STS-123 en STS-124 ruimtemissies. Het laatste onderdeel werd in juli 2009 vastgehecht aan het ruimtestation. Tijdens deze Space Shuttle missies werden de Japanse onderdelen vanuit het vrachtruim van het Amerikaanse ruimteveer getild met een robotarm en vervolgens vastgemaakt aan het internationale ruimtestation ISS. Hierdoor heeft Japan, net als Europa, een eigen ruimtelabo in een baan om de Aarde dat vooral zal bemand en bediend worden door Japanse ruimtevaarders. Japan gebruikt dit ruimtelabo vooral voor wetenschappelijk onderzoek op vlak van medicijnen, geneeskunde, biologie, aardobservatie en materiaalonderzoek. 

Grootste Japanse bijdrage aan het ISS

De Japanese Experiment Module is door zijn omvang en doeleinden de grootste en belangrijkste Japanse bijdrage aan het internationale ruimtestation ISS. Het totale Japanse ruimtelabo bestaat uit twee onder druk gebrachte modules waarin ruimtevaarders kunnen leven en werken, een experimentenplatform en een robotarm. De Pressurized Module (PM) vormt de basismodule van het Japanse segment en heeft een lengte van 11,1 meter. Deze 15,9 ton zware cilindervormige module biedt plaats aan 12 International Standard Payload Racks (ISPR’s) en 11 Kibo's System Racks waarin men tientallen experimenten en onderdelen kan in opbergen. Daarnaast bevindt zich in deze module ook hardware die nodig is voor water, lucht en communicatie. Bovenop de Pressurized Module werd de Experiment Logistics Module (ELM) bevestigd. Deze vier meter grote module beschikt over twee compartimenten waarvan één onder druk gebracht wordt. In dit kleine gedeelte kan men tal van onderdelen opslaan die men nodig heeft tijdens werkzaamheden of bij experimenten. Het derde grote onderdeel van het Japanse ruimtelabo is de Exposed Facility (EF). Dit bijna vijf meter lange platform werd tijdens de STS-127 Space Shuttle missie aan de buitenzijde van de Pressurized Module (PM) bevestigd en wordt voor diverse wetenschappelijke experimenten gebruikt. Op dit platform kunnen er een tiental experimenten bevestigd worden die onder andere kunnen gebruikt worden voor aardobservatiedoeleinden of onderzoek naar materialen. De experimenten die zich op dit platform bevinden, worden continu blootgesteld aan de vijandige omgeving van de ruimte zoals straling. De JEM Remote Manipulator System (JEMRMS) is dan weer een kleine Japanse robotarm die zich eveneens aan de buitenzijde van de Pressurized Module bevindt. Met deze robotarm kan men onderdelen uit de Experiment Logistics Module (ELM) halen die men vervolgens kan bevestigen op de Exposed Facility (EF). Ruimtevaarders die zich in de Pressurized Module (PM) bevinden, zullen de tien meter lange robotarm kunnen bedienen die in de ruimte gewichten tot 6,4 ton kan optillen. De controle van de experimenten, die in de JEM zullen uitgevoerd worden, worden samen met de algemene controle van het Japanse ruimtelabo gevolgd vanuit het vluchtleidingscentrum van de Space Station Operations Facility dat gevestigd is in het Tsukuba Space Center. Uniek aan het Japanse ruimtelabo is de realisatie van een speciale wetenschappelijke luchtsluis die zich in de Pressurized Module (PM) bevindt. Door deze luchtsluis kan men experimenten in en uit het ISS halen waardoor men geen risicovolle ruimtewandelingen meer moet uitvoeren. Om het Japanse ruimtelabo regelmatig te voorzien van nieuwe apparatuur en experimenten ontwikkelde het Japanse ruimtevaartagentschap JAXA ook de H-II Transfer Vehicle (HTV) bevoorradingsmodule. Deze onbemande module wordt in de ruimte gebracht door een Japanse H-2B draagraket en kan tot zeven ton vracht naar het ISS brengen.

Technische gegevens Pressurized Module (PM):

Technische naam: PM
Lengte: 11,1 m
Maximale diameter: 4,39 m
Gewicht: 15,9 ton
Aantal ISPR's: 12
Aantal koppelingspoorten: 1
Lanceerdatum: 31 mei 2008
Lanceerbasis: Kennedy Space Center (USA)
Draagraket: Space Shuttle Discovery
Fabrikant: JAXA

Harmony
Een blik binnenin de Pressurized Module van het Japanse Kibo ruimtelabo - Foto: NASA.

Uniek terras voor experimenten

De Exposed Facility (EF) van het Japanse Kibo ruimtelabo is een uniek onderdeel aan het internationale ruimtestation ISS dat voor diverse wetenschappelijke doeleinden kan gebruikt worden. Dit vijf meter groot platform werd in juli 2009 aan de Pressurized Module (PM) vastgemaakt en biedt plaats aan twaalf zogeheten 'Exposed Facility Units' waarin wetenschappelijke experimenten kunnen in ondergebracht worden. De Exposed Facility (EF) wordt onder de ruimtevaarders ook wel 'terrace' genoemd en wordt gebruikt voor experimenten op vlak van materiaalonderzoek, biologie, geneeskunde en sterrenkunde. 

Technische gegevens Exposed Facility (EF):

Technische naam: Terrace
Lengte EF: 5,6 m
Breedte EF: 5 m
Gewicht EF: 4 ton
Aantal Exposed Facility Units: 12
Lanceerdatum EF: 15 juli 2009
Lanceerbasis: Kennedy Space Center (USA)
Draagraket: Space Shuttle Endeavour
Fabrikant: JAXA

Harmony
De buitenkant van het Japanse ruimtelabo Kibo met op de voorgrond de Exposed Facility (EF)
en de bijhorende robotarm - Foto: NASA.

Kris Christiaens

K. Christiaens

Medebeheerder & hoofdredacteur van Spacepage.
Oprichter & beheerder van Belgium in Space.
Ruimtevaart & sterrenkunde redacteur.